Iqtisodiy bilim asoslari

Buni yodda tuting!
•
Bozor  ishtirokchilarining  o‘z  manfaatlari  uchun  o‘zaro  kurashi 
bozorda raqobat muhiti paydo bo‘lishiga olib keladi.   
•
Raqobatsiz bozor iqtisodiyoti bo‘lishi mumkin emas. 
•
Sotuvchilar o‘rtasidagi raqobat tovar narxining tushishiga, xaridorlar 
o‘rtasidagi raqobat esa tovar narxining oshishiga olib keladi.
•
Bozor ishtirokchilari o‘zaro raqobat qilar ekanlar ayrim paytlarda 
g‘irromlik qilishlari mumkin.
aytsa, sanoq yana boshqatdan boshlanadi va hokazo. Savdo eng yuqori 
narxda sotib olmoqchi bo‘lgan yagona xaridor aniqlanguncha davom etadi.  
http:eduportal.uz

---

120
Siz shahardagi barcha avtobus parklarini birlashtirib, shahar bo‘yicha 
yagona  “Asilbek”  xususiy  transport  firmasini  tuzdingiz.  Shu  tariqa 
firmangiz shahar aholisiga avtobus transporti xizmati ko‘rsatish bo‘yicha 
yakka monopolchi mavqeiga ega bo‘lib qoldi.
Siz bu firmaning egasi  sifatida quyida keltirilgan vaziyatlarda qanday 
yechim tanlagan bo‘lar edingiz? O‘z yechimingizni asoslab bering.
1-  vaziyat.  Shahar  atrof-muhitni  muhofaza  qilish  tashkilotining 
fikricha,  avtobus  chipta  narxining  yuqori  qilib  belgilanishi,  shaharda 
shaxsiy  transport  vositalari  qatnovining  ko‘payishiga  olib  keladi.  Bu 
esa  shahar  havosining  yanada  ifloslanishiga  sabab  bo‘ladi.  Shu  bois, 
tashkilot sizdan yo‘l haqini kamaytirishni so‘ramoqda. Sizning bu so‘rovga 
javobingiz qanday bo‘ladi?
2-  vaziyat. Avtobus haydovchilaridan biri eski bir avtobus sotib olib, 
eng serqatnov yo‘nalishda xiz mat ko‘rsata boshladi. Uning bu harakatiga 
siz qanday javob bergan bo‘lar edingiz?
3- vaziyat. Sizning nomingizga ko‘plab  shikoyat xatlari kela boshladi. 
Ularda avtobuslar kechikib harakatlanayotgani, xizmat sifatining pastligi 
kabi e’tirozlarga javoban qanday choralar ko‘rgan bo‘lar edingiz? 
Oldingi mavzuda raqobat va uning vujudga kelishi uchun zarur bo‘lgan 
shart-sharoitlar haqida gaplashgan edik.
Sof  raqobat  bozoriga  misol  qilib  qishloq  xo‘jalik  mahsulotlari 
sotiladigan  dehqon  bozorlarini,  kundalik  ehtiyoj  mollari  sotiladigan 
chakana savdo do‘konlarini keltirish mumkin. Bu bozorlarda muayyan 
tovar  turi  juda  ko‘p  sotuvchilar  tomonidan  sotiladi.  U  yerda  narx