Iqtisodiy bilim asoslari 8

81
80
81
BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
TAKLIF QONUNI
Tovar taklifi miqdori tovarning narxiga bog‘liq va tovar narxiga bog‘liq bo‘lmagan 
omillar ta’sirida o‘zgarib turadi. Taklifning faqatgina narxga bog‘liq xususiyati taklif 
qonunida o‘z ifodasini topgan:
Boshqa shart-sharoitlar o‘zgarmagan holda tovarning narxi qancha past bo‘lsa, uning 
taklif miqdori shuncha kam bo‘ladi, tovarning narxi qancha yuqori bo‘lsa, uning taklif 
miqdori shuncha ko‘p bo‘ladi.
Taklif qonuni taklif miqdorining narxga nisbatan to‘g‘ri bog‘liqligini ko‘rsatadi, ya’ni 
narx oshganda taklif miqdori ham oshadi.
Talab tushunchasi bilan tanishganimizdek, taklif miqdorining o‘zgarishi ishlab 
chiqaruvchilarning turli ma’lumotlardan xabardorliklariga ko‘p jihatdan bog‘liq bo‘ladi.
TAKLIF VA TAKLIF MIQDORI
Oldingi ikki darsda tovarning sotilish hajmini xaridorlar nuqtayi nazaridan tahlil qilgan 
edik. Bu darsda tovarning sotilish hajmini sotuvchilar nuqtayi nazaridan qarab chiqamiz.
Tovar taklifi
yoki 
taklif
sotuvchilarning muayyan vaqt davomida tovarni turli narxlarda 
qanchadan sotishga bo‘lgan xohish va imkoniyatlarini aniqlaydi. 
Taklif miqdori
deb 
sotuvchilarning muayyan vaqt davomidagi ma’lum narxda sotishlari mumkin bo‘lgan 
tovar miqdoriga aytiladi. Biror tovar taklifi, odatda, jadval ko‘rinishida ifodalanadi. Jadval 
asosida grafik chizilsa, taklif chizig‘i hosil bo‘ladi. Taklif chizig‘i 
“S”
harfi — inglizcha 
“supply” (taklif) so‘zining bosh harfi bilan belgilanadi. Taklif ba’zida 
p = aq + b
, (
a
≥
0) 
chiziqli funksiya ko‘rinishida ham berilishi mumkin.
Guruch 
narxi (
p
),
so‘mda
Guruch taklif 
miqdori (
q
), 
tonnada
3200
2800
2600
2400
8
6
4
2
Andijon dehqon bozorida guruch narxi 2600 so‘m. Farg‘ona dehqon bozorida esa
2400 so‘m.
1. Dehqonlar qaysi bozorga ko‘proq guruch olib borib sotishni xohlaydilar? Nega?
2. Bozorga sotish uchun olib chiqilayotgan tovar miqdori va narxi orasida qanday bog‘lanish 
bor deb o‘ylaysiz?
3. Nima sababdan ishlab chiqaruvchilar tovarning narxi oshganda uni ko‘proq ishlab chiqarib 
sotishga moyil bo‘ladilar?
4. Guruchning narxi va taklif miqdori haqidagi ma’lumotlar berilgan jadval asosida mos 
nuqtalarni koordinatalar tekisligida belgilang va ularni tutashtirib chiqing. Hosil bo‘lgan 
chiziqni iqtisodchilar taklif chizig‘i deb atashadi.