Iqtisodiy bilim asoslari 8

BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
NARXGA BOG‘LIQ BO‘LMAGAN OMILLAR
Bozorda tovarga bo‘lgan talabning o‘zgarishiga narxga bog‘liq bo‘lmagan boshqa 
omillar ham ta’sir qiladi. Bu omillar quyidagilar:
1. Iste’molchilarning didi va yil mavsumining o‘zgarishi.
Iste’molchilar didi, yil mavsumi 
o‘zgarishi va moda o‘zgarishi natijasida tovarga bo‘lgan talab o‘sishi va aksincha, pasayishi 
ham mumkin. Masalan, mavsum o‘zgarishi bilan yozda paltoga bo‘lgan talab pasayadi. 
2. Bozordagi iste’molchilar sonining o‘zgarishi.
Ma’lumki, iste’molchilar soni ortsa, 
ularning biror tovarga bo‘lgan talabi ham o‘sadi va aksincha. Masalan, shahar aholisining 
ko‘payishi tibbiy xizmatga bo‘lgan talabning o‘sishiga olib keladi.
3. Iste’molchilar daromadlarining o‘zgarishi.
Odatda, aholi daromadlarining ortishi 
bilan deyarli barcha tovarlarga bo‘lgan talab o‘sadi. Bunday tovarlar 
normal tovarlar
deb 
ataladi. Lekin shunday tovarlar ham borki, ularga bo‘lgan talab aholi daromadlarining 
kamayishi bilan o‘sadi. Bunday tovarlarni iqtisodchilar 
past tabaqali tovarlar
deb atashadi. 
Masalan, aholi daromadlarining kamayishi sifati past va eski avtomobillarga bo‘lgan 
talabning o‘sishiga olib keladi.
Normal tovar lar
 
— aholi da ro ma dining oshishi bilan unga bo‘lgan talab osha digan 
to varlar. 
Past tabaqali tovarlar
 
— aholi da romadining ka ma yishi bilan unga bo‘lgan talab 
or ta digan tovarlar.
4. O‘zaro bog‘liq tovarlar narxining o‘zgarishi.
Bir tovar narxining o‘zgarishi ikkinchi 
tovarga bo‘lgan talabning o‘zgarishiga olib kelishi mumkin. Bunday tovarlar jufti 
o‘zaro 
bog‘liq tovarlar
deb ataladi. O‘zaro bog‘liq tovarlarga biz yuqorida ta’kidlagan bir-birining 
o‘rnini bosuvchi (masalan, “Hot-dog” va somsa) va bir-birini to‘ldiruvchi (masalan, 
avtomobil va benzin) tovarlar misol bo‘la oladi.