Iqtisodiy bilim asoslari 8

unga bo‘lgan talab miqdori shuncha ko‘p bo‘ladi, tovarning narxi qancha yuqori bo‘lsa, 
unga bo‘lgan talab miqdori shuncha kam bo‘ladi.
 
Talab qonuni talab miqdorining narxga teskari bog‘langanligini ko‘rsatadi. Bu 
xususiyatni quyidagi uchta omilga ko‘ra izohlash mumkin:
1. 
Daromad omili.
Odamlar tovarni arzon narxda qimmat narxdagiga qaraganda ko‘proq 
sotib olishga ishtiyoqmand bo‘lishadi, chunki tovar narxining pasayishi iste’molchilarning 
xarid qobiliyatini oshiradi. Masalan, bozorda go‘sht narxi tushsa, odamlar oldin xarid 
qilayotgan oilaning iste’mol savatidagi narsalarni kamroq pul sarflab sotib olishadi. 
Natijada, qanchadir pul ortib qoladi. Bu pulga qo‘shimcha miqdorda yana go‘sht yoki 
boshqa tovarni sotib olish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
2. 
Almashtirish omili.
Xaridorlar narxi qimmat bo‘lgan tovarni, uning o‘rnini bosadigan 
boshqa arzon tovarga almashtirishadi. Masalan, yoz kunlarida olma narxining pasayishi bois 
iste’molchilar mevaga bo‘lgan ehtiyojlarini olma sotib olib iste’mol qilish bilan qondirishadi. 
Chunki, bu davrga kelib olma narxi apelsin yoki banan narxiga nisbatan ancha arzon bo‘lib 
qoladi. Shuning uchun qimmat apelsin va banan o‘rnini olma egallaydi.
Tovar narxining o‘zgarishi bu ikki omilni keltirib chiqaradi va ularning o‘zaro ta’siri 
natijasida tovarga bo‘lgan talab miqdori shakllanadi.
Alohida olingan shaxsning biror tovarga bo‘lgan talabi uning bu tovar haqidagi qanday 
va qanchalik to‘liq ma’lumotlarga ega ekanligiga ko‘p jihatdan bog‘liq bo‘ladi. Haqiqatan, 
biror tovarga bo‘lgan talabning oshishi uchun tovarning sifatli ishlab chiqarilishining o‘zi 
yetarli emas. Bu holatda tovarning sifatli ishlab chiqarilayotganligi haqidagi ma’lumotning 
iste’molchilarga yetib borishi muhimroq hisoblanadi.
 TALAB VA TALAB MIQDORI
Tovarga bo‘lgan