Iqtisod 9 sinflar Mavzu: Tadbirkorlik

Tugal mahsulotlar - iste'molga tayyor va boshqa ishlov berilmaydigan tovar va xizmatlar.

Yalpi ichki mahsulot (YalM) - mamlakat hududida bir yil mobaynida ishlab chiqa­rilgan, tugal ko'rinishdagi tovar va xizmatlarning bozor narxlaridagi umumiy qiymati.

Boshqa makraiqrisodiy ko’rsatkichlar: Yalpi milliy mahsulot (YaMM) - yil davomida mamlakat fuqarolari tomonidan (yer yuzining qayerida bo'lishidan qat'iy nazar) yaratilgan jami tovar va xizmatlarning bozor narxlaridagi umumiy qiymatidir. Agar YalMdan mazkur mamlakat hududida chet ellik fuqarolar va firmalar tomonidan yaratilgan tovarlar qiymatini ayirib, bu mamlakat fuqarolari va firmalari tomonidan boshqa davlatlar hududida yaratilgan tovarlar qiymatini qo'shsak, mazkur mamlakatning yalpi milliy mahsuloti (YaMM) miqdori hosil bo'ladi. Sof ichki mahsulot (SIM) - YalMdan amortizatsiya ajratmasining ayrilganiga teng. Ma'lumki, ishlab chiqarish jarayonida asbob-uskuna, bino kabi asosiy vositalar eskirib, ular narxining bir qismi shu vositalar ishtirokida tayyorlangan tovarlar narxiga o'tadi. Buni amortizatsiya deb atagan edik. Demak, tovar narxining bir qismi bu amortizatsiya ajratmasi bo'lib, bu qiymat yangidan yaratilgan emas. Shu bois, YalM­dan jami amortizatsiya ajratmasini ayirib tashlasak, sof ichki mahsulot (SIM) miqdori topiladi. SIM mamlakatda bir yilda yangidan yaratilgan tovar va xizmatlarning bozor narxlaridagi qiymatini ko'rsatadi.

Milliy daromad (MD) - mamlakat aholisining bir yilhk jami ish haqi, foiz, renta kabi barcha daromadlari va korxonalar foydasining yalpi yig'indisidan iborat. U SIM dan barcha egri soliqlarni ayirish yo'li bilan ham aniqlanadi.