Investitsion Muhit va Iqtisodiy O’sish. Mundarija: Kirish Asosiy qism

4-jadval

O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotiga jalb qilingan va to‘g‘ridan-

to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar xajmini 2000-2018 yillar bo‘yicha

dinamikasi

Yillar	Xorijiy investitsiyalar	To‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritilgan xorijiy investitsiyalar
2000	727.5	105.2
2001	823.9	95.6
2002	516.5	80.1
2003	602.1	166.1
2004	754.6	333.8
2005	617.1	422.6
2006	895.7	683.8
2013	3000	2200
2014	3124	2340
2015	3248.5	2387.0
2016	3578.1	2479.6
2017	3348,2	2493,3
2018	3885,4	1816,9

O‘zbekistonda investitsiya siyosati islohotlarning bosqichma-bosqichlik tamoyillaridan kelib chiqib, muayyan darajada hududiy sharoitlarni inobatga olgan holda amalga oshirilmoqda. Ta’kidlash joizki, mustaqillikning dastlabki yillarida mintaqalarga xorijiy investitsiyalar umuman jalb qilinmagan. 1995 yildan boshlab, aksariyat viloyatlar iqtisodiy aloqalarida faollik sezila boshladi.

Agar 1994-1995 yillarda chet el investitsiyalarining asosiy qismi O‘zbekistonning 14 ta hududiy birligidan 4 tasiga jalb etilgan bo‘lsa, 1996 yildan boshlab, barcha mintaqalarda ustuvor investitsiya loyihalari amalga oshirilmoqda.

Tahlillarga ko‘ra, mazkur vaqt mobaynida chet el investitsiyasi va kreditlarining asosiy qismi Toshkent shahri, Andijon, Buxoro, Farg‘ona va Toshkent viloyatlariga kiritilgan. Jumladan, oxirgi yillarda xorijiy sarmoyalarning eng ko‘p qismi Sho‘rtan gaz-kimyo majmui hamda Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi rekonstruksiyasiga va kimyo tolasi zavodiga, Xo‘jaobod yer osti gaz ombori, Angren kaolin zavodi, Qo‘ng‘irot soda zavodi, shuningdek, «SamKochAvto», «Papfen», «Kosonsoy Tekmen» va boshqa qo‘shma korxonalarga jalb qilindi.

Xorijiy sarmoyalar, birinchi navbatda, tabiiy resurslarga eng boy, nisbatan qulay iqtisodiy sharoit va investitsiya muhitiga ega bo‘lgan, aholini ish bilan ta’minlash va boshqa ijtimoiy muammolar keskinroq turgan mintaqalarga jalb etildi.

Farg‘ona vodiysini mamlakatimizning boshqa hududlari bilan ishonchli tarzda bog‘lovchi, Qamchiq dovonidan 19,2 kilometr uzunlikdagi yer osti yo‘li orqali yangi Angren-Pop elektrlashtirilgan temir yo‘l tarmog‘i qurildi.

Mazkur temir yo‘lning foydalanishga topshirilishi bilan mamlakatimizning barcha hududlarini qamrab oluvchi yagona temir yo‘l tizimi to‘liq yaratildi. Birgina 2016 yilda Investitsiya dasturi doirasida umumiy qiymati 5,2 milliard AQSh dollarlik 164 ta yirik ishlab chiqarish ob’ekti ishga tushirildi. Jumladan, Talimarjon IESda 450 MVt quvvatli ikkita bug‘-gaz turbinasi va Angren IESda ko‘mir kukunidan foydalanishga mo‘ljallangan 130-150 MVt energiya bloki qurish, Jizzax viloyatidagi sement zavodi quvvatini kengaytirish, “Indorma Qo‘qon tekstil” xorijiy korxonasi va “Fanteks” MChJda yigiruv ishlarini tashkil etish, “GM O‘zbekiston” aksiyadorlik jamiyatida “T-250” rus mdagi yengil avtomobillar ishlab chiqarishni tashkil qilish”, shu bilan birga “Sirdaryo viloyatidagi “Guliston Med Texnika” qo‘shma korxonasida steril shiprislar ishlab chiqarish” 2018 yilda qurib bitkazilib ishga tushirilgan.

Markaziy Osiyodagi eng yirik inshootlardan biri bo‘lgan yiliga 8milliard kub tabiiy gaz qazib olish va uni qayta ishlash imkonini beradigan Buxoro viloyatidagi “Qandim gazni qayta ishlash majmuasi” va boshqa loyihalar shular jumlasidandir.