2)temir yo‘l transportida tashish xarajatlari va tannarxi va ekspluatatsion xarajatlar Tashish tannarxi va ekspluatatsion xarajatlar “O‘TY” temir yo‘l kompaniyasining moliya xo‘jalik faoliyatining hamma tomonlarini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlardir. Shu tufayli ishlab chiqarish xarajatlarini to‘g‘ri hisobga olish va mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish hamda tahlil qilish buxgalteriya hisobi va iqtisodiy tahlil fanlarini muhim vazifalaridan biridir. Tannarxni kamaytirish zaxiralarini aniqlash uchun, unga ta’sir etuvchi omillardan foydalanishni takomillashtirish lozim, ya’ni:− mehnat resurslaridan (ish vaqtini yo‘qotishni bartaraf etish, mahsulot ishlab chiqarish hajmini va sifatini oshirish bo‘yicha mehnat jamoasining qiziqishini ta’minlash); − moddiy xarajatlardan (yoqilg‘i, materiallar, elektr energiyani samarali ishlatish);− mehnat vositalaridan (harakatlanuvchi tarkibni samarali ishlatish, yangi texnikani joriy etish va modernizatsiyalash).Tashish tannarxiga kiritilgan barcha o‘zgaruvchan va o‘zgarmas xarajatlarning o‘zgarish sabablarini me’yorlar va baho o‘zgarishi asosida o‘rganish lozim. Tashish tannarxi va ekspluatatsion xarajatlarni tahlil qilish vazifalari:1. Tannarxni pasaytirish bo‘yicha belgilangan rejani bajarilishi va dinamikasini nazorat qilish;2. Tannarxni o‘zgarish sabablarini aniqlash va unga ta’sir etuvchi omillarni miqdor jihatidan hisoblash;3. Tannarxni pasaytirish zaxiralarini aniqlash.
Xarajatlarni tahlil qilishning asosiy vazifalari quyidagilar:tashish tannarxini kamaytirish zaxiralarini aniqlash,bashorat va o‘tgan davr ma’lumotlarini,taqqoslash orqali xarajatlarning,o‘zgarish tendensiyalarini aniqlash,tashish hajmiga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash,xarajatlarga ta’sir etuvchi, korxona faoliyatiga bevosita va bilvosita bog‘liq, omillarni aniqlash resursardan samarali foydalanishni nazorat qilish.
29-variant1. iqtisodiy tahlil mohiyati.iqt tahlil korxonani boshqarishning muhim funksiyalaridan biridir. Uning yordamida: a) boshqaruv qarorlarini ilmiy asoslanishi ta’minlanadi; , b) mulk va mablag‘lardan foydalanishning muqobillik shartlarini belgilaydi va boshqaruvchi ular qatoridan o‘zi uchun maqbul boigan optimal variantlami tanlaydi; v) istiqbolli boshqarish uchun zamin tayyorlaydi. ТАҲЛИЛНИНГ ИККИ ХИЛ ЙЎНАЛИШИ; Молия-иқтисодий таҳлил --Ушбу таҳлилда молиявий ҳолатни ифодаловчи кўрсаткичлар ўрганилади .Техник-иқтисодий таҳлил Техника, технология ва ишлаб чиқаришни ташкил этиш масалалари ўрганиладиУмумий тaҳлил кoрxoнa вa унинг бўлинмaлaри фaoлиятининг ҳaммa тoмoнлaрини ўз ичигa oлaди. Тaнлaнмa (темaтик) тaҳлил ишнинг қaндaйдир бирoр тoмoни ёки кoрxoнaнинг бир нечa бўғинлaрини ўз ичигa олади.
2. Mehnat resurslari bilan yetarli darajada ta’miiianish va ulardan samarali foydalanish tovar oborot hajmining o‘sishiga ijobiy ta’sir qiladi. Tovar oborot hajmining o£zgarishiga ta’sii qiluvchi mehnat omillari quyidagilar hisoblanadi: • savdo xodimlarining o£rtacha yillik sonining o'zgarishi; o£rtacha bir savdo xodimi tomonidan bir yilda ishlagan kunlari sonining o'zgarishi; • o’rtacha ish kuni davomiyligining o£zgarishi; • bir xodimning o£rtacha soatlik mehnat mumdorligi darajasining о‘zgarishi (xodimning o£rtacha bir soatiga to£g‘ri keladigan tovar oboroti hajmining ozzgarishi). Ushbu omillaming ta’siri ko'rsatkichlar farqi va zanjirh boglanish usullarini qo£llash orqah aniqlanadi.