Institutí NÓkis filialí «Veterinariyada kàsip etikaSÌ»

24-Tema. Parazitar kesellikler menen islewde veterinariya qa’nigelerinin’ ka’sip etikasi
Parazitar organizmler zooparazitler ha’m fitoparazitler toparlarina ajiratiladi. Zooparazitler haywanlar ha’m adamlardin’ sirtqi ha’m ishki organlarinda jasawg’a maslasqan.
Bir kletkali parazit organizmlerdi morfo-biologik, ekologik o’zgeshelikleri ha’m olar ta’repinen islenetug’in keselliklerdi protozoologiya pa’ni u’yrenedi. Araxnologiya parazit o’mekshita’rizliler(keneler) ta’repinen shaqirilatug’in invasion keselliklerdi ha’m olardin’ qozg’atiwshilarin ha’r ta’repleme u’yreniwshi parazitologiyanin’ tarawi, entomologiya bolsa nasekomalar(xashoratlar) ha’m olardin’ lichinkalari ta’repinen islenetug’in keselliklerdi u’yrenedi.
O’zbekstannin’ ekonomikasi birinshi na’wbette agrar sektordi rawajlandiriwg’a qaratilg’an. Onin’ infrastrukturasinda bolsa sharwashiliq a’hmiyetli orin tutadi. Son’g’i jillarda sharwashiliqta a’melge asirilip kiyatirg’an reformalar oni menshiklestiriwge qaratilg’an. Sog’an ko’re ha’zirgi payitta bul tarmaq fermer, diyqan ha’m jeke ja’rdemshi xojaliqlarda rawajlanip barmaqta. Biraq sharwa mallari bas sanin ko’beyttiriwde ha’m olardin’ o’nimdarlig’in asiriwda barliq jaratilip atirg’an imkaniyatlardan tisqari olarg’a tosqinliq qiliwshi faktorlar da bar. Olar qatarina awil xojaliq haywanlari arasinda barliq aymaqlarda ushrap turatug’in tu’rli parazitar kesellikler de kiredi. Bul kesellikler xojaliqlarg’a belgili da’rejede ekonomikaliq ziyan keltiredi. Kesellikke shaling’an haywanlarda go’sh, su’t, may, ju’n o’nimleri mug’darinin’ ha’m sapasinin’ pa’seyiwi, urg’ashi haywanlardin’ qisir qaliwi, bala taslawi go’sh o’nimi ushin ya’ki ma’jbu’riy soyilg’an haywanlarda ziyanlang’an organlar (bawir, o’kpeler, asqazan, ishekler) ha’tteki barliq go’sh o’niminin’ jaramsiz halg’a keliwi, kesellikke shaling’an haywanlardi emlew islerine sariplanatug’in qa’rejetler, emlewge u’lgermegenlerin ya’ki emlew mu’mkin bolmag’anlarinin’ nabit boliwi xojaliqlarg’a parazitar kesellikler ta’repinen keltiriletug’in u’lken ekonomikaliq ziyandi ko’rsetedi. Bulardan tisqari haywanlarda ushiraytug’in ayirim parazitar kesellikler socialliq a’hmiyetke de iye.
Joqaridag’ilardin’ barlig’i bolajaq veterinariya qa’nigelerinen alg’an bilimlerin a’meliyatta qollay biliwdi, tu’rli taypadag’i sharwashiliq xojaliqlari qaramag’indag’i barliq haywan tu’rlerin parazitar keselliklerdin’ qozg’atiwshilarinan qorg’ap biliwdi talap qiladi.