Институционал ўзгаришларнинг иқтисодий ўсиш ва турмуш

институционал бўшлиқнинг ўрнини тўлдириш 
мақсадида ислоҳотлар жараёнини тезлашти-
риш чора-тадбирларини кўриши мақсадга 
мувофиқ бўлади. 
Акс ҳолда, амалдаги иқтисодий 
тизимнинг сифати кескин пасайиб, қисқа муддатда 
институтларнинг барқарорлиги ҳақидаги тахмин­
ларни тасдиқлайдиган вазият юз бермайди. 
Хулоса ва таклифлар.
Юқоридаги фикр­мулоҳазалардан қуйидаги 
хулосаларни чиқаришимиз мумкин. Институционал 
ўзгаришлар инсон капиталининг жамғарилиш 
шароитларига сезиларли таъсир кўрсатади, ижти­
моий ва интеллектуал капиталнинг унумли сарф­
ланишига олиб келади. Институционал ўзгариш­
ларнинг сифати, тезлиги ва қамрови ҳам инсон 
капиталининг сифатига таъсир қилади. Масалан, 
саноатнинг турли соҳаларида янги билимлар, таж­
рибалар, кўникмалар, усуллар пайдо бўлиши жара­
ёни турлича содир бўлишидан келиб чиқилса, ҳар 
бир институционал сегментда турли даражадаги 
такомиллашув юзага келади, дейиш мумкин.
Институционал ўзгаришлар иқтисодий ўсиш ва 
турмуш фаровонлигига турли тарихий босқичларда 
турлича таъсир кўрсатган. Бу жамиятда юзага 
чиққан ижтимоий­сиёсий ўзгаришларнинг йўна­
лишлари, бу ўзгаришларни аҳоли кенг қатлам­
ларининг қабул қилиши ва тегишли қўллаб­
қувватловчи ҳатти­ҳаракатлари, инсон капитали­
нинг жамғарилиш тезлиги, саноатлашувнинг илм 
сиғими юқори, ресурс талаб ва меҳнат сиғими 
юқори тармоқларнинг мутаносиб ривожланиши 
ҳисобидан жадаллашишига ҳам боғлиқ.
Мамлакатимизда институционал ўзгаришлар­
нинг иқтисодий ўсишга, аҳоли турмуш фаровон­
лигини юксалтиришга таъсирини тобора кучайти­
риш лозим. шу билан бирга, ҳали иқтисодий 
ўсишнинг интенсив омилларидан, институционал 
шарт­шароитларидан етарли даражада фойдала­
нилмоқда, деб бўлмайди. Бу бошланган институ­
ционал ислоҳотларни мантиқий якунига етказишни 
талаб этади. 
Барқарор иқтисодий ўсишнинг 5,0­6,0 фоиз 
оралиғида таъминланиши мамлакатимиз аҳолиси­
нинг реал даромадларини узлуксиз ошириш ва 
турмуш даражасини сезиларли даражада яхши­
лашга моддий асос яратади. Агар жамиятда яра­
тилаётган ялпи даромадларнинг қайта тақсим­
ланиши самарали институционал механизмлар 
ёрдамида оқилона таъминланса, бу даромадлар 
тенгсизлиги муаммосини юмшатиб, борган сари 
иқтисодий бирликлар – давлат, хўжалик субъект­
лари ҳамда уй хўжаликларининг ўзаро мутаносиб 
фаоллашувига қўшимча шарт­шароит яратади. Бу 
ўзгаришлар ва тенденцияларни яқин истиқболда 
мустаҳкам қонуниятга айлантириш лозим.
7
ИҚТИСОДИЁТ НАЗАРИЯСИ ВА МАКРОИҚТИСОДИЁТ / 
ЭКОНОМИчЕСКАЯ ТЕОРИЯ И МАКРОЭКОНОМИКА

---