Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Gugurt-

Gul changi-gulli o`simliklar changdonlarida hosil bo`ladigan chang donachalari. Chang donchalari shakli (yumaloq, cho`zinchoq, bo`lakchali yoki ko`p burchaqli), hajmi va qobiq ko`rinishi bo`yicha nihoyatda xilma-xil. Gulli o`simliklar gul changi mayda, yirik va gigantlari ham bo`ladi. Gul changi oziq moddalar (qand, yog`, oqsil va boshqalar)ga boy, shuningdek, tarkibida fermentlar, vitaminlar ko`p uchraydi. Ko`pchilik urug`li o`simliklarda chang donachalari, odatda, ko`p bo`ladi.

Gul- o`simlikning urug` hosil qiladigan qismi. Gul o`sishi cheklangan, shakli o`zgargan novda hisoblanadi. Gul gulband, kosachabarglar, tojbarglar, changchilar va urug`chidan tashkil topgan. Kosachabarglar — gulning sirtida — birinchi qatorda joylashadi bargchalardan iborat. Kosachabarglar, odatda, yashil, o`simlik turiga qarab soni har xil bo`ladi. Gultoj barglar — kosachabarglardan ichki qavatga joylashgan gulbarglardan iborat. Rangi har xil. Tojbarglar ham tutash va ayritoj bo`ladi. Changchilar gulning chang (mikrospora) hosil qiluvchi qismi. Ular uchinchi qavatni tashkil qiladi. Urug`chi gulning urug`kurtak (makrospora) hosil qiluvchi qismi bo`lib, markazda joylashgan. Kosachabarglar bilan tojbarglar gulqo`rg`on deyiladi. Kosachabarglar bilan tojbarglarga aniq ajralgan gulqo`rg`on murakkab, bunday ajralmay, rangi bir xil bo`lgan gulqo`rg`on oddiy gulqo`rgon deyiladi.

Gulbeor-(Portulaca grandiflora) semizo`tdoshlar oilasiga mansub bir yillik o`t. vatani Janubiy Amerika. Poyasi nisbatan yo`g`on, sersuv, serxhox bo`lib, bo`yi 10-15 sm bo`ladi. Barglari ensiz, tuksiz. Guli yirik, shoxchalarning uchida 2-4 tadan joylshadi. Gullari oq, qizil, sariq, binafsharang va boshqa ranglarda bo`ladimay-sentabr oylarida gullaydi. Ko`sakchasi bir chanoqli, ko`p urug`li. O`zbekistonda manzarali o`simlik sifatida ekiladi. Gulbeor urug`idan yaxshi ko`payadi. Shu sababli beorgul deb nomlangan. O`zbekistonda semizo`t deb atalgan 1 ta yovvoyi turi o`sadi.