Инсон психик тараққиётини тушунтиришга асосий назарий ёндашувлар Уразбаева Д. А

Австриялик психолог К.Бюлер бир муддат вюртсбург мактаби доирасида ишлаган бўлиб, ўзининг болани психик ривожланиш концепциясини тузди. У ривожланишнинг бутун йўлини маймундан то катта ёшли маданиятли одамгача кўрсатишга ҳаракат қилган.

• Австриялик психолог К.Бюлер бир муддат вюртсбург мактаби доирасида ишлаган бўлиб, ўзининг болани психик ривожланиш концепциясини тузди. У ривожланишнинг бутун йўлини маймундан то катта ёшли маданиятли одамгача кўрсатишга ҳаракат қилган.
• Бюлер бўйича тадқиқот вазифаси ривожланишда доимий асосий ташқи таъсирларга боғлиқ бўлмаган қонуниятларни соф ҳолда топиш эди. Бюлернинг фикрича, болалик ривожланишини биринчи йилларини тадқиқоти учун экспериментнинг мос шакли зоопсихология соҳасидан олиниши мумкин.

К.Бюлер бола ривожланишидаги уч босқич назарияси муаллифи сифатида машҳур.

• К.Бюлер бола ривожланишидаги уч босқич назарияси муаллифи сифатида машҳур.

Ҳар бир бола ўз ривожланишида ҳайвонлар ҳаракатлари шакли эволюцияси босқичларига мос босқичларни босиб ўтади,

• -инстинкт,
• -дрессировка (ўргатиш),
• -интеллект.

У биологик омилларни асосий деб кўрсатиб ўтади. Бюлер болаликдаги ривожланишни биологик жиҳатдан асосланганлигини қобилиятларни наслийлигини таъкидлаган лекин машқларсиз табиий қобилиятлар тўлиқ очилмаганлигини айтиб ўтган.

Инстинкт ривожланишнинг қуйи даражаси хулқ усулларини наслий фонди қўлланилишга тайёр бўлган ва фақатгина маълум стимулларга муҳтож бўлган. Одамда инстинктлар ноаниқ-суст катта индивидуал фарқларга эга бўлган. Болада тайёр инстинктлар тўплами бақириш, сўриш, ютиш, ҳимоя рефлекси

• Инстинкт ривожланишнинг қуйи даражаси хулқ усулларини наслий фонди қўлланилишга тайёр бўлган ва фақатгина маълум стимулларга муҳтож бўлган. Одамда инстинктлар ноаниқ-суст катта индивидуал фарқларга эга бўлган. Болада тайёр инстинктлар тўплами бақириш, сўриш, ютиш, ҳимоя рефлекси
• Дрессировка (ўргатиш) турли ҳаётий вазиятларга мослашиш имконини беради мақтов ва жазолашларга ёки омад ва омадсизликларга таянади. Бюлер бўйича болалар ўйини ҳайвонлардаги ўйиннинг табиий давоми шу босқичда юзага келади.
• Интеллект ривожланишининг қуйи босқичи вазиятга муаммоли вазиятни кашф этиш, очиш, ўйлаш ва англаш орқали мослашиш. Бюлер ҳар томонлама бола ҳаётини биринчи йилларини “шимпанзесимонлилигини” таъкидлайди.