Injenerlik konstruksiyalari 5340700 «Gidrotexnika qurilishi

P_5=Ys-h₅ = 0,01 ■ 3,81 = 0,0381 MPa.

P₆ = _Ys ■ h₆ = 0,01 ■ 4,51 = 0,0451 MPa.

P_7=Ys.h₇ = 0,01 ■ 5,21 = 0,0521 MPa.

Pq — y_s ■ hg — 0,01 ■ 5,86 = 0,0586 MPa.

P₉ = Ys ¹ h₉ = 0,01 ■ 6,43 = 0,0643 MPa.

P10 — Ys ' ^10 — 0,01 ■ 6,95 = 0,0695 MPa.

Рц — Ys ' ^11 — 0,01 ■ 7,60 = 0,0760 MPa.

P12 — Ys ' h±2 — 0,01 ■ 8,00 = 0,0800 MPa.

Zulfin qoplamlar orasidagi eng yuqori yuklangan xududdagi suvning bosimi P11 ni tashkil qiladi.


128





Yuqorida olingan o‘lchamlar va qiymatlar asosida zilfinning hisob chizmasi chiziladi (7.22-rasm).


Yuqori bog‘lama


hi = 0,38m J


h₃ = 2,11m


h₄ = 3,01m


h₅ = 3,81m


h₆ = 4,51m

h7 = 5,21m

h₈ = 5,86m h₉ = 6,43m

h10 = 6,95m

hn = 7,60m h₁₂ = 8,0m


-|—T


►P_} = 0,0038 \£j = 1,06m


T—\

P2 = 0,0121 I -£? = 0,9m


^P3 = ^0,0211 \t₃ = 0,9m


1—I


P4 = 0,0301 14 = 0,9m


P5 = 0,0381 1 ^5 = 0,7m T—I

P₆ = 0,0451 I A = 0,7m T—I

*P7 = 0,0521 I ^7 = 0,7m

T—I

P₈ = 0,0586 \€₈ = 0,6m

. T—I

P9 = 0,0643 \t₉ = 0,54m

_M . 1—I

^P10 = ^0,0695 = 0,5m

T ^

P11 = 0,0760 ] £jj = 0,8m

-P12 = 0,0800 rr-i


Past bog‘lama


Yodamchi

to‘sinlar


a₃ =0,36m


2-rigel


a₂ = 0,8m

16. 
    rasm. Zulfinlarni hisoblash chizmasi.
    

Gidrostatik bosimning o‘rtacha qiymatlari quyidagicha aniqlanadi:

P_o. ₁ = ^- = = 0, 0 01 9 MP a = 0,0 0 0 19 kN/sm².

„ P1+P2 0,0038+0,0121 _ . 9

p_o. ₂ = = -^- = 0, 0 0 795 MP a = 0,0 0 79 5 kN/sm².

„ P2+P3 0,0121 + 0,0211 rs rsrs* ?

P_o ■₃ = = = 0 , 0 1 6 6 MP a = 0,0 0 1 6 6 kN/sm².


129

2	2
^4+^5	0,9+0,7
2	2
•^6+^7	0,7+0,7
2		2
^S + ^6		0,7+0,7
2		2
^7+^g		0,7+0,6
2		2
-fg +-^10		0,54+0,5

tors = —- = = 0,8 m; ^_or6 =

n _ ^6+^7 _ 0.7+0,7 _ А у П _

^ or7 ^— ₂ ^— ₂ — V,/ ill, ъ or8 —

*ог9 = ^ = ^^±7^:51 = 0,57 m; #_ог10 = = 0,52 m;


= 0,65 m; f_orl2 =^ = ^=0,4m;


Yordamchi to‘sinlarga ta’sir qiladigan teng taqsimlangan yuklarning qiymat- lari (7.26) va (7.27) formulalardan foydalanib aniqlanadi:

^yu i ^Ро ' i " о r i, ^kN/sm.

<7_yu l. — Р_о'l. " ^ _ог l. — О , ОО О 1 9 " 5 3 — О , О 1 О О 7 kN/sm .

<7_yu2 — Р_о'₂ " ^ _ог2 — О , ОО О 79 5 " 9 8 — О , О 779 kN/sm .

<7_{yu 3} — Р_о '₃ " ^ _{о r 3} — О , О О 1 6 6 " 9 О — О ,1494 k N/sm .

<7_yu4 — Р_о ч " ^ _{о r4} — О , О О 2 5 6 " 9 О — О , 2 3 О 4 k N/sm .

<7_yu 5 — Р_о'5 " ^_ог 5 — О , О О 3 4 1 " 8 О — О , 2 7 1 8 kN/sm.


130



q_yu6 = P_o• 6 ' £_or6 = 0,0 041 6 ■ 7 0 = 0,2 9 1 2 кN/sm. q_{yu 7} = P_o ‘ ₇ ' £ _{o r7} = 0,0 048 6 ■ 7 0 = 0,340 2 к N/sm. q_{yu 8} = P_o ‘ ₈ ' £ _{o r}8 = 0, 0 0 5 5 3 5 ■ 6 5 = 0, 3 60 к N/sm. q_yu9 = P_o9 ■ £ _{o r9} = 0,0 0 6145 ■ 5 7 = 0,3 5 0 к N/sm. q_yu i о = P_o ‘ i о ' £ _or i о = 0,0 0 669 ■ 5 2 = 0, 348 к N/sm. q_{yu 11} = P_o ‘ ₁₁ ' £ _{o r11} = 0,0 0 7 2 7 ■ 65 = 0,472 5 к N/sm. q_{yu 1}2 = P_o' ₁2 ■ £ _{or 1}2 = 0,0 0 78 0 ■ 4 0 = 0 , 312 к N/sm.

Yuqoridagi hisoblashdan zulfinning 6-yordamchi to‘sinni eng katta yuklangan, ya’ni u q_yu8 = 0,360кN/sm ni tashkil qiladi.

Eng katta yuklangan yordamchi to‘sinning maksimal eguvchi mometini (7.28) formula yordamida aniqlash mumkin:

M-max = 0 , 1 0 7 ■ q_yu8 ■ £²_u = 0 , 1 0 7 ■ 0, 3 6 0 ■ 2 4 2 ² = 2 2 5 6 , kN sm

Yordamchi to‘sinning talab etilgan qarshilik momenti (7.30) formuladan foyda- lanib aniqlash mumkin: W = ^Mmax = = 133 , m<sup>3

1</sup> R_zr 17,0

Qarshilik momentining bu qiymati bo‘yicha ilovaning 3-jadvalidan №18a ru- sumli shvellrni tanlandi. Unga ko‘ra uning balandligi h = 1 8 0 mm, tokchasining eni b = 74 mm, kesim yuzasi A = 2 2,2 sm², inertsiya momenti J _x = 119 0 s m⁴, qarshi­lik momenti W_x = 132 sm³, devorining qalinligi t = 5, 1 mm,

To‘sinprofilining to‘g‘ri qabul qilinganligi quyidagi shart bo‘yicha tekshiriladi: W > W_x. 1 3 3 > 1 3 2 demak shart bajariladi.

Yordamchi to‘sinlarni hisoblashda qoplamaning vertikal tekisligi bo‘yicha a_t uzunlikdagi qismi yordamchi to‘sin bilan birga ishlaydi deb qabul qilinadi (7.17,c- rasm) va uning qiymati (7.31) formula yordamida hisoblab topiladi:

a_t = b + 1,3 ■ t_q^ jE/R_u = 74 + 1,3 ■ 1 0 ■ ^21 0 ■ 1 0 ⁵/225 * 40 0 mm = 40 sm.

Qoplama va to‘sin birikmasining tuguni 7.23-rasmda ko‘rsatilgan.


131

lY

№18 :


0


10


180


-W-

16. 
    rasm. Qoplama va to‘sin
    birikmasining tuguni.
    

SINOV (NАZОRАT) SАVОLLАRI УА TОPSHIRIQLАR

1. 
   Gidrotexnika inshootlarining zulfinlari deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Suvto‘sqichlar qanday belgilariga ko’ra klassifikatsiyalanadi?
   
3. 
   Yassi zulfinlar qanday afvzalliklarga ega?
   
4. 
   Yassi zulfinlar asosan qanday konstruktiv elementlardan tashkil topadi?
   
5. 
   Zatvorning harakatlanuvchi tayanchlari qanday turlarga bo’linadi?
   
6. 
   Zulfinning zichlagichlari qanday materiallardan tayyorlanadi va ularning vazifasi nimadan iborat?
   
7. 
   Yassi zulfinlarning qo’zg’almas qismiga nimalar kiradi?
   
8. 
   Segmentli zulfinlar deb qanday zulfinlarga aytiladi?
   
9. 
   Segmentli zulfinlarning portal qismi deganda nimani tushunasiz?
   

132

10. 
    Segmentli zulfinlarning qo’zg’aluvchi qismlari qanday elementlardan tashkil topgan?
    
11. 
    Segmentli zulfinlarning qo’zg’almas qismlari qanday asosiy elementlardan iborat?
    
12. 
    Zulfinga qanday yuklar ta'sir etadi?
    
13. 
    Zulfinga ta'sir etadigan suvning gidrostatik bosimi qanday aniqlanadi?
    
14. 
    Yuza va chuqur joylashgan zulfinlar uchun suvning gidrostatik bosim epyuralarini chizib ko’rsating?
    
15. 
    Zulfinlarni konstruktsiyalashda ularga qanday konstruktiv talablar qo ’yiladi?
    
16. 
    Yassi zulfinlarning balandligi bo’yicha rigellar qanday talablar bo’yicha joylashtiriladi?
    
17. 
    Zulfinlarningxususiy og’irliklari qanday usullarda aniqlanadi?
    
18. 
    Yassi zatvor qoplamasining hisoblash sxemasini chizib ko’rsating?
    
19. 
    Yassi zatvorning yordamichi to’sinlari va rigellarini hisoblash sxemalarini keltiring?
    
20. 
    Yassi zatvorning ko’ndalang va bo’ylama bog’lam fermalarini chizib ko’rsating?
    
21. 
    Segmentli zulfinlarning asosiy konstruktiv elementlari qanday hisoblanadi?
    
22. 
    Zulfinlarning texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarini qanday yaxshilash mumkin?
    

133

Eni b,mm

Qalinligi t, mm

Kesim yuzasi A, sm^2

Bir metrining massasi, kg

Ч-Ч О СЛ cd s ад Й ^ I N ^ ■й ^N cd s о

x-x o„qi bo„yicha inertsiya momenti Jx, sm^4

Inertsiya radiusi, sm