Ingeneriyasi

2.1-jadval. 
Ishlab chiqarish sanoatida ba‟zi bir fermentlarni ishlab chiqarish 
uchun foydalaniladigan mikroorganizmlar 
Ferment 
Zamburug‟lar 
Bakteriyalar 

-amilaza 
Aspergillus oryzae 
Aspergillus niger 
Basillus amyloliquefasiens 
Basillus lisheniformis 
Glyukoamilaza 
Aspergillus niger 
Rhizopus niveus 
Endomysopsis sp. 
 
Pullanaza 
 
Klebsiella pneumoniae 
Dekstranaza 
Penisillium sp. 
 

-Glyukonaza 
Aspergillus niger 
Basillus amyloliquefasiens 
Glyukoizomeraza 
 
Astinoplanes missouriensis 
Invertaza  
Aspergillus sp. 
Sassh. Serevisiae 
 
Sellyulazalar  
Aspergillus niger 
 

---

 
98 
Trishoderma roseum 
Trishoderma viride 
Pektinazalar  
Aspergillus niger 
Aspergillus awomori 
 
Proteinazalar 
Aspergillus niger Aspergillus 
oryzae 
Musor mihei 
Musor rouxii 
Musor pusillus 
Endothia parasitisa 
Basillus subtilis 
Basillus amyloliquefasiens 
Basillus lisheniformis 
Basillus stearothermophilus 
Lipazalar 
Aspergillus oryzae 
Aspergillus awomori 
Sandida sylindrisal 
Musor mihei 
Rhizoapus sp. 
 
Glyukooksidaza 
Aspergillus niger 
Penisillium amagaskiense 
Penisillium vitale 
Penisillium notatum 
 
Katalaza 
Aspergillus sp. 
 
Deasetilaza  
Aspergillus sp. 
 
Aspartaza  
 
Essherishia soli 
Fumaraza 
 
Essherishia soli 
Penisillinamidaza 
 
Essherishia soli 
 
Glyukozaoksidazani  tuxum  kukuniga,  mayonezga,  pivoga  ularni  uzoq 
muddatga  saqlash  uchun  ma‟lum  miqdorda  qo„shiladi.  Bu  ferment  yordamida 
askarbin kislotasining (C-vitamin) oksidlanishi sekinlashadi.  
Sellyuloza  preparatidan  kartoshkani  qandlashtirishda,  kartoshka  va 
g‟alladan  kraxmal  olishda,  suv  o„tidan  agar-agar  chiqarishni  ko„paytirishda, 
sabzavot pastasi tayyorlashda, sitrus mevalari qobig‟ini ajratishda foydalaniladi. 
O„simlik sellyulozasini qandgacha parchalashda ishlatilmoqda.  
Mikroorganizmlardan  olingan  proteolitik  fermentlar  pishloq  tayyorlashda, 

---

 
99 
uni  quyuqlashtirish  uchun  ishlatiladigan  renin  o„rnini  bosishi  mumkin, 
keyinchalik  ulardan  go„shtni  yumshatish  (tendirizasiya)  uchun  foydalanila 
boshlandi.  Bundan  tashqari,  baliq  tuzlanganda  uning  pishishini  tezlatish,  vino 
va pivo tayyorlashda ishlatilmoqda.  
Lipaza  sutni  quruq  holda  ishlab  chiqarishda  o„z  o„rnini  topgan,  pishloq 
tayyorlashda,  uning  pishishini  tezlashtirish  uchun,  pishloqqa  maxsus  ta‟m  va 
yoqimli hid berish uchun ishlatiladi. 
To„qimachilik  sanoatida  mikroorganizmlarning  fermentlari  zig‟irning 
samoniga  ishlov  berib,  undan  tola  olish  uchun  ko„pdan  beri  va  keng  qo„llanib 
kelinmoqda.  Zig‟irni  namlash  jarayonida  ishtirok  etadigan  asosiy 
mikroorganizm  sifatida  Slastridium  turkumiga  kiruvchi  anaerob  bakteriya  tan 
olingan.  Namlash  vaqtida  ketayotgan  jarayonda  zig‟ir    samonidan  99rgani 
moddasi parchalanadi va uning tolasi ajralib chiqadi. 
Teri  ishlab  chiqarish  sanoatida  mikrob  proteaza  fermenti  terini  oshlashda 
va  uni  mayinlashtirishda  ishlatiladi.  Tarkibida  proteaza  va  lipaza  bo„lgan 
kompleks preparatni ishlatish natijasida jarayon tezlashadi va yuqori sifatli jun 
olish imkoniyati vujudga keladi.  
Yuvish  vositalari  ishlab  chiqarishda  mikrob  fermentlari  keng  miqyosda 
qo„llanilmoqda.  Odatda  ularga  proteolitik,  amiliolitik  va  lipolitik  faollikka  ega 
bo„lgan  Bas.subtilis  fermentlari  qo„shiladi.  Preparatlar  sirtqi  faol  moddalar 
bilan  birgalikda  ishlatiladi.  Tarkibida  ferment  bo„lgan  yuvish  vositalari  yuvish 
muddatini  qisqartiradi,  to„qimalarni  saqlanish  qobiliyatini  o„zaytiradi,  chunki 
yuvish 40-60
0
S dan oshmagan haroratda olib boriladi. 
Fermentlarni  qishloq  xo„jaligida  qo„llanilishi  ikki  yo„nalishda  olib 
borilmoqda: 
1.  hayvonlarni ozuqasida foydalaniladi.  
2.  ferment bilan ozuqaga ishlov berib, ularni hazm bo„lishini oshiriladi.