Infratuzilmasi kafedrasi transport infratuzilmasis


Ҳаво транспортининг техник-иқтисодий хусусиятлари



Download 6,76 Mb.
bet64/88
Sana18.09.2022
Hajmi6,76 Mb.
#849239
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   88
Bog'liq
transport infratuzilmasi

2.Ҳаво транспортининг техник-иқтисодий хусусиятлари.
Барча транспорт турлари ичида энг тез харакат килувчи транспорт хаво транспорти бўлиб, унинг узоқ масофага қўнмасдан ўтишидаги харакат тезлиги соатига 900-1000 километрни ташкил этади.
Хаво транспортининг асосий хусусияти самолётларнинг катта тезлиги, йўловчи, почта ва юк ташиш вақтининг қисқартиришидир. Агар курьер поезди 100-110 км/с, сув ости қанотли теплоход 70-75 км/с, шахарлараро автобус 50-60 км/с, океан теплоходи 30-40 км/с, дарё кемаси 20-25км/с тезлик билан йўловчи таший олса, газ трубали двигателли самолёт ўрта хисобда соатига 600-800 км тезликда йўловчи таший олади. Газ трубинали ҳаво кемаларида йўловчиларнинг ўртача учиш масофаси 2000 км га етади.
Хаво транспортида асосан вақт тежалиб МДХ мамлакатлари, жахон мамлакатлари билан сиёсий, маданий алоқаларни йўлга қўйишда катта ахамиятга эга. Унинг кулайлиги юкларни энг қисқа йўналиш бўйича етказиб беради.
Хаво транспорти нихоятта юқори ва тез учиши, хавода сув хавзалари ва тоғлар устидан, ўрмон ва сахролардан ошиб учиши билан фаркланади. Хаво транспортининг яна бир афзаллиги уча олиши билан алоқани тез ўрната олишидир. Аэропортларни бошқа транспорт турлари бора олмайдиган туманларга қуриш мумкин. Хаво йўли самолёт хизмати учун капитал маблағ талаб этмайди. Шунинг учун хам фукаро авиацияси тарнспортнинг бошқа турларига қараганда жуда қисқа муддатларда янги алоқа йўллари ташкил қилишга кодир. Тўғри бора оладиган йўналишларни ташкил этиш камчилиги ташиш таннархини бир неча марта катталигидир, об-хаво шароитни таъсири.
Хаво транспортида йўловчи ташилганда 1 т юк кўтаришга тўғри келадиган самолёт вазни темир йўл транспортидагидан камдир. Бу йўловчи ташиш таннархини деярли камлигига сабаб бўлади. Шу сабабли хаво транспорти йўловчи транспорти хисобланиб, айникса узоқ масофаларга йўловчи ташишда мақсадга мувофиқ бўлади.
3.Хаво транспорти ривожлантириш муаммолари.
Авиация техникасидан самарали фойдаланиш, двигателларнинг тежамкорлигини ошириш, самолётлар ва вертолётларнинг вазн хамда аэродинамик таснифларни яхшилаш хисобига ёнилғи сарфини анча камайтириш тадбирларини амалга ошириш долзарб масаладир. Авиация учиш-қўниш полосаларини реконструкция килиб кенгайтириш хисобига ИЛ-86, ИЛ-62 ва ТУ - 154 оғир самолётларни қабул қилишга эришиш.
Яқин 10 йил давомида МДХ ички хаво трассаларида ҳаво транспорти умумий ташиш ишларининг 10% га яқини ИЛ-86 самолётларда бажарилишини таъминланди. Бу самолётларни кенг микёсда қўллаш катта аэропортлар ишини анча енгиллаштирди, чунки бундай бир самолёт бир неча кичик ва ўрта сиғимли самолётлар ишини бажаради ва учиш мунтазамлигини яхшилашга ёрдам беради.
Олимлар самолёт борти ичидаги ва ердаги новигация жиҳозларини ривожлантириш устида катта ишлар килмоқдалар.
Хозир авиация ходимларининг асосий вазифаларидан бири хар қандай об-хаво шароитида хам уча оладиган самолётлар яратишдир. Бундай самолётлар қуриш узоқлиги 200 метр ва ундан кам, булутлар энг паст қавати 15 метр атрофида бўлган холда учишни давом эттира олиши учун автоматика принципида ишловчи жиҳозлар билан таъминланган бқлиши керак.
Хал қилиниши зарур бўлган асосий муаммолардан бири катта қувватли, такомиллашган ва хар томонлама тежамли самолёт ва вертолётлар яратишдир. Назарий тадқиқотлар ватанимиз ва бошқа ривожланган давлатлар самолётсозлик тажрибалари шуни кўрсатадики, бу масалани хал қилишдаги бош йўналиш самолётлар йўловчи сиғими ва юк кўтариш қобилиятини оширишдир. Бу барча мамлакатлар олдида хал қилиниши зарур муаммо бўлиб турибди
Қисқа масофда вертикал кўтарилувчи самолйтлар яратилиши техника тараккиётида янги йўналишдир. Самолётлар вазни ва харакат тезлиги орта бориши учиш-қўниш йўлларини хам оширишни талаб қиладики, бу қисқа масофада ва вертикал кўтарилувчи самолётлар яратишни ниҳоятта тезлаштиришни такозо этади. Чунки кўтарилиш ва қўниш йўллари узун бўлган аэропортларни шахарлар яқинига қуриш мақсадга мувофиқ эмас. Аэропортларни шахарлардан олис масофаларга (50-60 км) жойлаштириш эса хаво транспортининг тезкорлиги кадрини камайтиради. Қисқа масофада вертикал кўтарилувчи самолётларнинг парвози учун илгариги 0,2-2,6км учиш йўллари ўрнига 300-500 м учиш йўллари кифоядир. Аслида вертикал кўтарилувчи самолётлар учун учиш ва куниш йўллари урнига кичикроқ майдончалар кифоядир.
Ташиш хажми ва самолётлар вазнини, шинамлик, тежамкорлик даражасини ошириш ҳамда хавфсизлигини таъминлаш аэропортлари ва улардаги иш технологияларини хам ривожлантиришни тақозо этади. Сўнгги йилларда МДХ мамлакат марказларидаги, вилоятлардаги аэропортлар реконструкция қилиб мосланди. Самолётларни ёнилғи билан узлуксиз таъминлаш учун ер ости қувурлари орқали ва улар ишини автоматлаштириш ёрдамида хал қилиш мақсадга мувофиқдир. Электр, сув, газ ва техник суюкликлар таъминоти тизимларини ҳам ривожлантириш навбатдаги вазифалардандир. Ташиш жараёнини ташкил қилишда самолётларга чипта сотиш бўйича “Сирена” тизимдан фойдаланилади. Бу тизимда уч хил аппарат бўлиб: 1)вокзалдан узоқликдаги чипта сотиш агентликлари кассири олдидаги пульт; 2) алоқа каналлари орқали маълумотларни юбориш аппарти; 3) марказдаги ЭХМ машинаси олинган ахборотни уз хотирасида мавжуд маълумотлар билан бирга кўриб чикиб, жой бор ёки йуклигини автоматик равишда кассир пульти олдидаги экранга юборади.
“Сирена” тизимига Андижонда уланиб исталган томонга чипта олиш имкони мавжуд.
Учиш хавфсизлиги кўп холларда бошқариш тизимларига боғлиқдир. Айникса бу масала учиш оқимлари кўп ерларда катта ахамиятга эга ва бундай холларда самолётлар тукнашмаслиги учун уларнинг учиш баландликлари ва интервалларини этапларга булиш лозим. Хар хил типдаги самолётлар учун махсус учиш коридорлари белгиланади, рухсатсиз четга чиқишлари маън этилади.

Download 6,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish