Informatika 2017 qqalpoq indd

beslik)  sanaq  sisteması,  on  eki  cifrlı  (on  ekilik)  sanaq  sisteması, 

jigirma  cifrlı  (jigirmalıq)  sanaq  sisteması  yaki  alpıslıq  sanaq  sisteması 

dep  ataladı.

Saattıń  alpısqa,  sutkanıń  on  ekige  eseligi,  bir  jildıń  12  aydan 

turatuǵınlıǵı,  inglislerde  uzınlıq  ólshew  birligi  bolǵan  1  futtıń  12 

dyumǵa  teń  ekenligi,  francuzlardıń  bir  franki  jigirma  suga  teńligi  hár 

qıylı  sanaq  sistemalarınıń  qollanılıwınıń  nátiyjesi.  Insan  hárbir  sanaq 

sistemasın  qollanǵanda  belgili  bir  qurallardan  da  paydalanǵan.  Mısalı, 

ón  ekilik  sanaq  sisteması  ushın  qural  sıpatında  qól  barmaqlarındaǵı 

buwınlardan  paydalanılǵan.  Biz  kúndelikli  turmısımızda  qóllanıp 

atırǵan  sanlar  álipbesi  on  arab  sanın  óz  ishine  alıp,  onıń  kelip  shı-

ǵıwı  hám  qóllanılıwında  tábiyiy  esaplaw  quralı  bolǵan  qólımızdıń 

barmaqları  tiykarǵı  orındı  tutadı.