Informatika 2017 qqalpoq indd

Áyyemde  informaciyalardı  kodlaw

Turmısta  informaciyanı  kodlawdıń  birneshe  túrleri  bar.  Birinshi 

kodlawdı  qollanǵan  insan  Áyyemgi  Greciya  sárkardası  Lisandro 

esaplanadı.  Ol  informaciyanı  qupıya  saqlaw,  yaǵnıy  kodlaw  ushın 

belgili  bir  qalıńlıqtaǵı  «Ssital»  tayaq shasın  oylap  tapqan.  Kodlawdıń 

bul  usılı  orın  almastırıw  usılı  dep  ataladı.

«Ssital» tayaqshası

Tekst: «WATAN-ANA»

Kodlaw nátiyjesi:

W A A A N N T - A

I  bap.  Informaciya

---

19

3-sabaq.  Informaciyalardı  kodlaw  usılları

Áyyemgi  Rim  imperatorı  Yuliy  Cezar  da  informaciyanıń  qupıya-

lıǵın  saqlaw  ushın  tekstti  kodlaw  usılın  oylap  tapqan.  «Cezar 

shifrı»nda  teksttegi  hárip  álipbede  ózinen  keyin  kelgen  úshinshi 

háripke  almastırıladı.  Bunda  álipbe  dóńgelek  túrde  jazılǵan  boladı. 

Bul  kodlaw  usılına  álipbeni  jıljıtıw  usılı  dep  ataladı.  Cezar  usılınan 

paydalanǵanda  belgini  qálegenshe  jıljıtıw  múmkin.

Tekst:

«Ózbekistan — keleshegi ullı mámleket»

«Cezar shifrı» usılın qollanǵanda: 

«Ashfhnlvxrq–nhoemejl  fyo‘yn  gezoex»

Ssital  hám  Cezar  usılları  tegis  kodlaw  usılına  mısal  boladı.