Informatika 2017 qqalpoq indd

informaciyalar  dep  ataladı.

Insan  tárepinen  islep  shıǵarılǵan  qurılmalar  ishinde  analog 

informaciyalar  menen  isleytuǵınları  da,  diskret  informaciyalar  menen 

isleytuǵınları  da  bar.  Diskret  informaciyalardan  eń  kóp  tarqalǵanı 

cifrlı  informaciyalar  boladı,  yaǵnıy  úzliksiz  informaciyanıń  cifrlar 

arqalı  kórsetilgen  túri.  Analog  signallar  menen  isleytuǵın  qurılmalar 

analog  qurılmalar,  cifrlı  informaciyalar  menen  isleytuǵın  qurılmalar 

cifrlı  qurılmalar  dep  ataladı.  Analog  qurılmalarǵa  televizor,  telefon, 

radio,  fotoapparat,  videokameranı,  cifrlı  qurılmalarǵa  bolsa  jeke  kom-

Informaciyanı 

qabıl etiw 

quralı

Baylanıs quralları

Informaciya 

deregi yamasa 

jetkerip beriw 

quralı

I  bap.  Informaciya

---

15

2-sabaq.  Informaciyalar  ústinde  orınlanatu®ın  ámeller

pyuter,  cifrlı  telefon,  cifrlı  fotoapparat,  cifrlı  videokameranı  mısal 

etiw  múmkin.

Lekin  sonday  procesler  de  bar,  olar  haqqında  barlıq  waqıtta 

informaciya  ala  almaymız.  Máselen,  tek  saat  hám  minutların 

kórsetetuǵın  saat  járdeminde  sekundlardı  biliw  múmkin  emes.  Ol 

kóp  waqıt  tek  ǵana  saat  hám  minutlardı  kórsetedi.  Insan  turmısı 

úzliksiz  informaciyaǵa  mısal  bolsa,  onıń  júrek  urıwı,  dem  alıwı 

úzlikli  (sebebi,  qashan  bolsa  da  dem  shıǵarıwı  zárúr)  informaciyaǵa 

mısal  boladı.

Endi  barlıqtıń  tásiri  insan  sanasına  informaciya  kórinisinde 

sáwleleniw  procesin  tómendegi  kóriniste  súwretlew  múmkin:

úzliksiz,

úzlikli

bahalı

isenimli,

tolıq

kóriw,

iyis  biliw,

esitiw,

dám  bi-

liw, dene 

arqalı

Barlıq

Informaciya

Insan

sanası

1.  Informaciyanı  payda  etiw,  tóplaw,  ápiwayılastırıw  proceslerin 

mısallar  keltiriń.

2. Informaciyanıń  nusqasın  alıw,  ólshew,  buzıw  proceslerin  talqılap 

beriń.

3.  Informaciyalardı  uzaq  aralıqqa  jetkerip  beriw  usıllarına  mısallar 

keltiriń.

4.  Informaciyalardı  kompyutersiz  hám  kompyuterde  saqlaw  qural-

larına  mısallar  keltiriń.

5.  Insan  denesine  baylanıslı  informaciya  deregi,  baylanıs  quralı 

hám  informaciya  qabıl  etiw  qurallarına  mısallar  keltiriń.

6.  Texnikalıq  qurallardan  informaciya  deregi,  baylanıs  quralı  hám 

informaciya  qabıl  etiw  qurallarına  mısallar  keltiriń.

7.  Klass  taxtasında  bir  informaciya  obyekti  haqqındaǵı  maǵlıw-

mattı  eki  túrli  kóriniste  aytıp  beriń.

8.  Informaciyanıń  tiykarǵı  ózgeshelikleri  yaki  túrlerin  mısallar 

menen  aytıp  beriń.

9.  «Ózbekistan  ǵárezsizliginiń  ...  jıllıǵın  bayramladıq»  gápindegi 

jetispeytuǵın  informaciyanı  anıqlań  hám  táriyipleń.

1.  Shep  baǵanadaǵı  sózlerdi  oń  baǵanadaǵılarǵa  sáykes  jazıń: