Inflyatsiyaga qarshi kurashish maqsadida pul- kredit siyosati

Majburiy zaxiralar tijorat banki majburiyatlarining foizini tashkil etadi. Tijorat banklari ushbu zaxiralarni markaziy bankda saqlashlari shart. Tarixga ko'ra, majburiy zaxiralar markaziy banklar tomonidan tijorat banklarining depozitlari katta miqdorda olib qo'yilgan taqdirda, tijorat banklarining to'lov qobiliyatini oldini olish va shu bilan uning mijozlari, omonatchilari va muxbirlari manfaatlarini himoya qilish uchun etarli likvidlik bilan ta'minlaydigan iqtisodiy vosita sifatida qaraldi. Biroq, hozirgi vaqtda tijorat banklarining majburiy zaxiralari stavkasini yoki zaxira talablarini o'zgartirish pul sohasini tezda o'rnatish uchun ishlatiladigan eng oddiy vosita sifatida ishlatilmoqda. Pul-kredit siyosati ushbu vositasining ta'sir qilish mexanizmi quyidagicha:
Agar markaziy bank majburiy zaxira stavkasini oshirsa, bu tijorat banklarining ortiqcha zaxiralarining qisqarishiga olib keladi va ular kredit operatsiyalarini amalga oshirishda foydalanishi mumkin. Shunga ko'ra, bu pul massasining multiplikator pasayishiga olib keladi, chunki majburiy zaxira nisbati o'zgarganda depozit multiplikatorining qiymati o'zgaradi;
Majburiy zaxira stavkasining pasayishi bilan pul massasi hajmining multiplikator kengayishi sodir bo'ladi.
Pul-kredit siyosatining ushbu vositasi, ekspertlarning fikriga ko'ra, eng qudratli, ammo ancha xom hisoblanadi, chunki u butun bank tizimining asoslariga ta'sir qiladi. Majburiy zaxiralar koeffitsientining ozgina o'zgarishi ham bank zaxiralari hajmida sezilarli o'zgarishlarni keltirib chiqarishi va tijorat banklarining kredit siyosatining o'zgarishiga olib kelishi mumkin.
Majburiy zaxira stavkasining o'zgarishi multiplikator orqali pul massasiga ta'sir qiladi. Pul-kredit siyosatining boshqa barcha vositalari bevosita pul bazasi hajmiga ta'sir qiladi.
Pul bazasining o'sishi qisman aholi qo'lidagi pul miqdorining ko'payishiga, qisman tijorat banklaridagi depozitlarning ko'payishiga olib keladi. Bu, o'z navbatida, ko'paytirish jarayonining kuchayishiga va pul massasining pul bazasidan kattaroq hajmga kengayishiga olib keladi.
Markaziy bank foiz stavkasi ikki yo'nalishda amalga oshiriladi: tijorat banklarining markaziy bankdan olgan kreditlarini tartibga solish va Markaziy bankning depozit siyosati, ularni diskont stavkasi yoki qayta moliyalash stavkasi siyosati deb ham atash mumkin.