|
Iqtisodiyotda inflatsion kutilmalar Aholi inflatsion kutilmalarining
dinamikasi asosiy omili
Bu indekslar inflyatsiya, pul-kredit sharoitlari, valyuta kursi, pul massasi, iktisodiy usish va noanitsliklar buyicha kisoblanadi. Chop etilayotgan press- relizda kar bir indeksga tugri keladigan nechta belgi borligi kisoblanadi va indeksning vazni topiladi.
1. Likvidlik tahlili va prognozini kuchaytirish. 2019-2020 yillar davomida bank tizimi likvidligini tahlil va prognoz qilishda yangi uslublar joriy qilindi. Umumiy likvidlikka ta`sir etuvchi har bir omilni chuqur o`rganish, ylarning kutilayotgan ta`sirini doimiy ma`lumot almashinuvi orqali samarali prognoz qilish imkoniyati yaratildi.
Kelgusi davrlarda esa likvidlik- ning avtonom omillarini prognozlashda zamonaviy ekonometrik modellarni kullash, tashki subʼektlar, shu jumladan, Moliya vazirligi bilan hukumat opera- siyalari buyicha maʼlumot almashish jarayonlarini kuchaytirish va prognoz davrini kengaytirish rejalashtirilgan.
Xususan, likvidlikka taʼsir etuvchilar bir omildagi mavsumiylik va maʼlum fundamental trendlarni aniqlash buyicha ishlar takomillashtiriladi. Bunda omillarning uzok muddatli fundamental trendini aniklash uchun ekonometrik modellarni joriy etish prognozlar sifatini oshirishga va bank tizimi likvidligini samarali tartibga solishga xizmat qiladi.
Shuningdek, likvidlik prognozida Moliya vazirligi bilan xukumat opera- siyalari buyicha, tijorat banklari bilan navd pulga va valyutaga talab buyicha, Uzbekistan Tiklanish va tarakkiyot jamgarmasi xamda qishlok; xujaligini davlat tomonidan kullab-kuvvatlash jamgarmasi bilan ular tomonidan amalga oshiriladigan operatsiyalar buyicha doimiy maʼlumot almashish juda mux,im x,isoblanadi. Kelgusida doimiy maʼlumot almashish tizimi takomillashtirilib, maʼlumotlar sifati va aniqligi oshirib boriladi.
2. Pul-kredit siyosati operatsiyasini o`tkazish mexanizmlarini yanada takomillashtirish. 2020 yilda pul-kredit operatsiyalari orqali bank tizimi likvidligi dinamikasi tebranishlari kamaytirildi, likvidlikni taqsimlash va qayta taqsimlash samaradorligi oshirildi.
Kelgusi yillarda amalga oshiriladigan muhim choralardan biri Markaziy bank tomonidan pul-kredit operatsiyalarining fakat bir tomonga karatilgan yunalishini belgilash buladi.
Shuningdek, bugungi kunda fakat 2 kaftalik REPO, valyutaviy svop va depozit auktsionlari amalga oshirilayot- ganligini inobatga olib, likvidlikni bo1щarishda instrumentlarning mosla- shuvchanligini oshirish maksadida 2 kun- dan 13 kungacha bulgan “tugrilash operasiyalari”ni (‘fine-tuning) joriy etish rejalashtirilgan.
Likvidlik prognozidan kelib chikib utkaziladigan auktsionlar xajmi ham doimiy ravishda banklarning talab (taqchillik) va taklifidan (ortikchalik) kelib chikib uzgartirib boriladi va ularning likvidlikni boshkarishdagi ahamiyati oshiriladi.
Bundan tashkari, overnayt operasiyalarini amalga oshirish vaktiga ham uzgartirish kiritish rejalashtirilgan bulib, banklarning mavjud likvidlikni, avvalo, banklararo pul bozorida uzaro samarali kayta taksimlashlarini ragbatlantirish va Markaziy bankning ishtirokini boskichma-boskich kamaytirib borish maksadlaridan kelib chikiladi.
3.Markaziy bank obligatsiyalarining likvidlikni boshkarishdagi atsa- miyati. 2020 yilning utgan 9 oyi davomida Markaziy bank tomonidan chikaril- gan 3,55 trln, sumlik obligatsiyalar tarkibiy profitsitni jalb etishda muhim o`rin tutdi.
Kelgusi davrda Markaziy bank obligatsiyalari muddatini nisbatan kiskartirish va asosan, 3-6 oylik obliga- siyalarni muomalaga chikarish rejalashtirilmoqda. Bunda har chorak boshida kelgusi chorak uchun chikarilish grafigini eʼlon kilib borish va bank tizimida shakllangan likvidlik holatidan kelib chikib mazkur hajmlarni oldindan uzgartirib borish muhim bulib, banklarga likvidlikni samarali rejalashtirish imkonini beradi.
O`z navbatida, Moliya vazirligi tomonidan davlat kimmatli kogozlari asosan uzokrok muddatga chikarilishini ragbatlantirish, kiskarok muddatli Markaziy bank obligatsiyalarining muntazam emissiya kilib borilishi daromadlar egri chizigining kiska muddatli kismini shakllantirishga xizmat qiladi.
4. Banklararo pul bozori faolligini oshirish. Pul-kredit siyosati yangi instrumentlari joriy etilishi va banklar tomonidan likvidlikning samaraliroq boshkarilishi banklararo pul bozori faollashuvi uchun kam turtki buldi. Xususan, pul bozori operatsiyalari hajmi mart oyidagi 1,4 trln, sumdan sentyabr oyida 6,6 trln, so`mgacha oshdi.
Shuningdek, kelgusi yillarda bank-larning pul bozoridagi faolligini yanada oshirish, kar bir bankning likvidlikni pul bozoridan foydalangan holda boshkarishini ragbatlantirish va likvidlikning, birinchi navbatda, banklar orasida samarali kayta taksimlani- shini tashkil etishga asosiy eʼtibor karatiladi.
Banklarning likvidlikni uzaro kayta taksimlashini ragbatlantirish uchun Markaziy bank foiz koridorini kengaytirish masalasi ham kurib chikilishi va bu orkali pul bozoridagi amaliyotlar jozibadorligi oshirilishi mumkin.
Shuningdek, zarur xrllarda muvo- fiklashgan siyosat yuritish, xususan, pul- kredit siyosati va prudentsial siyosatlarning samarali integratsiyasini taʼ- minlash ork;ali pul bozorini yanada rivojpantirish choralari kurib bori- ladi.
5. Pul bozori indeksini shakllantirish. Kapital va moliya bozorlari rivojlanmagan bugungi kunda pul bozori foiz stavkalari indeksi iktisodiyotda moliyaviy instrumentlar narxini badolash uchun asosiy “benchmark” vazifasini o`tamoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
