Industrial iqtisodiyot

 
8.5. Real sektorda diversifikatsiyalash jarayonlari. 
 
Diversifikatsiya lotincha “diversification” so’zidan olingan bo’lib “o’zgarish, 
xilma-xillik” ma’nosini bildiradi. Iqtisodiyotni, shu jumla- dan sanoat ishlab 
chiqarishini diversifikatsiya qilish tufayli tarmoqlar va korxonalarning faoliyat 
sohalari o’zgaradi va tayyorlanadigan mahsulotlar turi ko’payib boradi.
Ilgari to’la ixtisoslashgan korxonalarning boshqa ishlab chiqarish tarmoqlari, 
xizmat ko’rsatish sohalariga kirib borishi, ularning faoliyat sohalarining 
kengayishini bildirardi. Diversifikatsiya natijasida esa turli-tuman tovarlar ishlab 
chiqaradigan, xizmat ko’rsatish hamda ilmiy tadqiqot va ishlanmalar bilan band 
bo’lgan kompaniyalar, birlashma va jamiyatlar, ammo hamisha ham texnologik 
jihatdan bog’lanmagan keng tarmoqli komplekslar vujudga keladi. 
Mustaqillikning ilk davridan boshlab asta-sekin tovar ishlab chiqarishda tor 
ixtisoslikdan voz kechish, korxonalarda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar turini 
(nomenklatura va assortimentini) ko’paytirish, ko’rinishini o’zgartirish, yangidan 
yangi mahsulotlar ishlab chiqarishni o’zlashtirish ya’ni ishlab chiqarishni 
bosqichma-bosqich diversifikatsiya qilish jarayonlarini amalga oshirish yo’lga 
qo’yildi.
Iqtisodiyotning “...tarkibiy to’zilishini diversifikatsiya qilish borasida amalga 
oshirilayotgan, har tomonlama asosli va chuqur o’ylangan siyosat bizni inqirozlar 

---

va boshqa tahdidlarning salbiy ta’siridan himoya qiladigan kuchli to’siq, aytish 
mumkinki, mustahkam va ishonchli himoya vositasini yaratdi”
10
.
Diversifikatsiyani amalga oshirishning shakllari, hajmi va usullari ayniqsa 
2005-2009 yillarda keng avj oldi va rivojlanishning umumiy, investitsion 
konseptsiyasiga aylandi. SHu sababli mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov 
ishlab chiqarishni diversifikatsiyalashni davom ettirish va uni modernizatsiyalash, 
texnik va texnologik jihatdan yangilash bilan birga uyg’unlashtirib olib borishni 
davom ettirishni O’zbekiston sharoitida jahon moliyaviy – iqtisodiy inqirozi 
oqibatlarini bartaraf etishning eng muhim ustuvor yo’nalishlaridan biri ekanligini 
qayta-qayta ta’kidlamoqdalar.
Yaqin va o’zoq kelajakda ham ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilishning 
asosiy yo’nalishlari quyidagilardan iborat: 
• 
korxona va tarmoqlarning faoliyat sohalarini kengaytirish; 
• 
mahsulot va xizmatlar turlarini ko’paytirish; 
• 
mahsulot va xizmatlar sifatini takomillashtirish; 
• 
mahsulot va xizmatlar bozorini kengaytirish. 
Iqtisodiyotning 
real 
sektorida 
faoliyat 
yuritayotgan 
korxonalarni 
diversifikatsiyalash ularning nafaqat foyda (daromad) olish imkoniyatlarini 
mustaxkamlaydi, balki O’zbekistonning jahon bozorida yangidan-yangi marralarga 
erishishida muhim omil bo’lib xizmat qiladi.