Individual rivojlanishi darsning ta’limiy maqsadi

Kompetentlikni shakllantiruvchi maqsadi:O’quvchilarda umumiy va fanga oid xususiy kompetensiyalarni rivojlantirish.
a) Kommunikativ kompetensiya b) Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
c) Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi d) Milliy va umummadaniy kompetensiya
e) Matematik savodxonlik fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish kompetensiyasi
f) O’z-o’zini rivojlantirish kompetensiyasi
Fanga oid kompetensiya:

• 
  Биологик объектларни таниш, уларда борадиган жараёнлар- ни тушуниш ва изохлаш компетенцияси
  
• 
  Биологик объектларда борадиган жараёнларни кузатиш, таж- рибалар утказиш ва хулоса килиш компетенцияси
  
• 
  Соглом турмуш тарзи ва экологик компетенция
  

Darsning jihozlari : Plakatlar , kimyoviy moddalardan na’munalar , Plakatlar , kimyoviy moddalardan na’munalar , kimyoviy jihozlar


Darsda qo’llaniladigan metod : Aralash , Interfaol metodlar.

Darsning borishi: Salomlashish Ma’naviyat daqiqasi
Davomatni aniqlash Darsga tayyorgarlik nazorati
O’tilgan mavzularni takrorlash,uyga berilgan vazifani tekshirish
YANGI MAVZU BAYONI:
Gen muhandisligida DNK molekulasini spetsifi k tarzda bo‘laklarga
bo‘luvchi va har qanday DNK bo‘lagini bir-biriga uchma-uch biriktiruvchi
enzimlar hamda DNK bo‘laklarini uzunligi bo‘yicha bir-biridan o‘ta aniqlik
bilan ajrata oluvchi elektroforez usulidan foydalaniladi.
Gen muhandisligi qo‘llaniladigan fermentlar. Gen muhandisligi
fermentlari DNK molekulalari bilan turli xil tajribalarni o‘tkazishga yordam
berib, ularni tegishli joyidan qirqish, turli xil bo‘laklarini ulash, tabiatda mavjud
bo‘lmagan yangi xildagi ketma-ketliklarni sintez qilishda qo‘llaniladi. Quyida
gen muhandisligida foydalaniladigan asosiy fermentlarni ko‘rib chiqamiz.
Barcha fermentlarni shartli ravishda quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
DNKni bo‘laklarga bo‘luvchi; RNK matritsa asosida DNK bo‘laklarini
sintezlovchi; DNK bo‘laklarini ulovchi; DNK bo‘laklari uchlari struktrurasini
o‘zgartirish imkonini beruvchi fermentlar.
132
Polimerazalar. Gen muhandisligi keng qo‘llaniladigan fermentlardan
biri DNK polimeraza fermenti bo‘lib, bu ferment birinchi marta 1958-yilda
Korenberg va uning hamkorlari tomonidan Esherichia coli (ichak tayoqchasi
bakteriyasi)dan ajratib olingan DNK polimeraza komplementar nukleotidlarni
biriktirish yo‘li bilan DNK zanjiri reduplikatsiya jarayonida ishtirok etadi.
DNK polimeraza gen muhandisligida yangi DNK molekulalarini sintezlashda
qo‘llaniladi. Viruslarni o‘rganish jarayonida shu narsa ma’lum bo‘ldiki,
ayrim viruslarning genomi bitta RNK zanjirdan iborat bo‘lib, hujayra ichida
rivojlanayotganda o‘z genomini ikki zanjirli DNK ko‘rinishiga o‘tkazib,
xo‘jayin hujayra genomiga kiritadi. RNK matritsa asosida komplementar
DNK sintezlay oladigan virusning maxsus fermenti, ya’ni teskari transkriptaza
yoki revertaza deb nomlanuvchi maxsus ferment ajratib olingan. Revertazalar
matritsa RNKga komplementar DNK zanjirini sintezlay oladi. Revertazalar
yordamida MRNKning DNK nusxalarini olish mumkin.
Ligazalar. Rekombinatsiya jarayoni DNKni bo‘laklarga ajratish va ularni
ulashdan iborat ekanligini ko‘rsatdi. Qo‘shni nukleotidlar orasidagi fosfodiefi r
bog‘larini tiklash orqali DNK bo‘laklarini bog‘lash vazifasini bajaruvchi
ferment DNK ligaza deb ataladi. Ligaza yordamida DNKning har qanday
bo‘lagining «yopishqoq uchli» yoki «to‘mtoq uchli» qismlari biriktiriladi. Bu
eng ko‘p qo‘llaniladigan fermentlardan biridir.