Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the

Key words. Speech competence, linguistic competence, pedagogical technology, means 
of multimedia, multimedia products.
Zarifa JUMANOVA, 
Nizomiy nomidagi tDPU tayanch doktoranti 
O‘ZBEK TILI DARSLARIDA MULTIMEDIA VOSITALARIDAN 
FOYDALANISh SAMARADORLIGI
Annotatsiya

---

113
xalqining  tarixiy,  madaniy  hayoti,  jahon  madaniyatiga  va  milliy  madaniyatga  hissa 
qo‘shgan buyuk allomalar ijodiy merosini o‘rganish orqali milliy qadriyatlarga hurmat 
bilan munosabatda bo‘lish malakasini rivojlantirishdan iborat. 
Ushbu maqsaddan kelib chiqib o‘zbek (davlat) tili ta’limining bosh vazifalari sifa-
tida o‘quvchilarda nutqiy va lingvistik hamda tayanch kompetensiyalarni shakl-
lantirish  orqali  ularni  mustaqil  fikrlash,  egallagan  bilimlarini  vaziyatga  mos  holda 
to‘g‘ri qo‘llay olish, umumlashtirish va xulosalar chiqarish qobiliyatlarini rivojlantirish 
ko‘zda tutiladi
1
. 
o‘zbek  tili  fanining  mazmunidan  kelib  chiqqan  holda  o‘quvchilarda  fanga  oid 
nutqiy (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish) va lingvistik (fonetika, grafika, orfo-
epiya, orfografiya, leksika, grammatika va uslubiyat) kompetensiyalar shakllantiriladi. 
ta’lim boshqa tillarda olib boriladigan umumta’lim maktablarida o‘zbek tili kommuni-
kativ-nutqiy tamoyilda ikkinchi til sifatida o‘qitiladi. Shuning uchun ta’lim mazmunida 
asosiy diqqat-e’tibor nutqiy va lingvistik kompetensiyaga qaratilgan bo‘lib, o‘quvchi-
lar o‘zbek tilidan egallaydigan lingvistik bilimlari vositasida kundalik turmush, tabiat 
va jamiyat, ijtimoiy-madaniy hayot hamda mutaxassislik sohalarida og‘zaki va yozma 
erkin muloqot yuritish ko‘nikma va malakalari hamda tayanch kompetensiyalarning 
elementlarini shakllantirish ko‘zda tutiladi.
Bilamizki, o‘zbek tili ta’lim boshqa tillarda o‘qitiladigan maktablarda umumta’lim 
fan sifatida o‘qitiladi. Shu boisdan bu fan umumiy o‘rta ta’limning 2-sinfidan boshlab 
o‘qitiladi.
ta’lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablarning 2–4-sinflarida o‘zbek tilini 
o‘qitishdan ko‘zlanadigan asosiy maqsad – o‘quvchilarni shu sinflarda o‘rganiladi-
gan leksik va grammatik materiallar hajmida o‘zbek tilida fikr bayon etish va fikr al-
mashishga, matnlardan (bolalar uchun mo‘ljallangan davriy matbuot materiallaridan) 
axborot olishga o‘rgatish, bolalar adabiyoti bilan tanishtirish, o‘zbek xalqining tarixi, 
madaniyati, milliy ma’naviyatidan, urf-odatlari, udumlaridan xabardor qilish, sharqo-
na odob-axloq bilan tanishtirish, o‘zbek xalqiga va uning milliy ma’naviyatiga hurmat 
hissini uyg‘otishdan iborat. 
Boshlang‘ich ta’limning yangi tahrirdagi o‘quv dasturida belgilanishicha, o‘zbek 
tili fanini o‘qitishda, avvalo, talaffuz qilish, o‘qish, yozish, so‘ngra lug‘at, nutq namu-
nalari, tinglab tushunish, so‘zlash bo‘yicha o‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqi 
shakllantiriladi. Shunga ko‘ra, bu bosqichda o‘quvchilar egallashi kerak bo‘lgan fan-
ga oid kompetensiyalar quyidagi mazmunlarni qamrab oladi: 
Tinglab tushunish va so‘zlash:
 o‘qituvchi va suhbatdoshining nutqini, eshitilgan 
va eshittirilgan nutqni, tinglangan matndagi asosiy axborotni, radio va teledasturlarni 
tushunish, mavzuga oid savollarga javob berish, berilgan rasm yoki predmetni ta-
yanch  so‘zlar yordamida tasvirlab bera olish, o‘qilgan ertak, hikoya mazmunini so‘z-
lab bera olish. 
Talaffuz qilish, o‘qish va yozish:
 mavzuga oid tayanch so‘zlar va jumlalarni to‘g‘ri 
talaffuz  qilish,  mavzuga  oid  ko‘p  bo‘g‘inli  murakkab  so‘zlarni  to‘g‘ri  ko‘chira  olish, 
1
 o‘zbekiston Respublikasi vazirlar Mahkamasining