Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the

Gulrux RAHMONOVA,
Nizomiy nomidagi tDPU tayanch doktoranti
MAKTABGAChA TA’LIM MUASSASALARIDA  
MILLIY  O‘YINChOQLARNING O‘RNI
Annotatsiya

---

97
holda, farzandlarimizni mustaqil,  keng fikrlash qobiliyatiga ega bo‘lgan, ongli yashay-
digan komil insonlar etib voyaga yetkazish – ta’lim-tarbiya sohasining asosiy maqsadi 
va vazifasi bo‘lishi lozim. Bu esa ta’lim va tarbiya  ishini uyg‘un holda olib borishni 
talab etadi. ta’limni tarbiyadan, tarbiyani esa, ta’limdan ajratib bo‘lmaydi. Bu sharqona 
qarash, sharqona hayot falsafasidir. Maktabgacha ta’lim muassasalari tarbiyalanuv-
chilarining ongida g‘oyaviy bo‘shliq paydo bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun ularni va-
tanga muhabbat va sadoqat ruhida tarbiyalash,  barkamol avlodni voyaga yetkazish  
yo‘lidagi dolzarb vazifalarni amalga oshirish, MtMlarda tashkil etiladigan ta’lim-tarbiya 
jarayonlarining barcha jabhalarini qamrab olishi zarur bo‘lib, mazkur ta’lim-tarbiya ja-
rayonlarida o‘rganilayotgan tushunchalarga hodisa yoki voqelikka nisbatan tarbiyala-
nuvchilarning qiziqishini shakllantirish va rivojlantirishda ularning faolligini ta’minlash 
muhim ahamiyatga ega. 
yoshlarning ma’naviyatini  bolalikdan  ezgu g‘oyalar asosida shakllantirish va ka-
mol toptirish haqida so‘z  borar ekan, yana bir masala xususida to‘xtalib o‘tish  joiz. Bu 
–  dunyoga hayrat ko‘zi bilan boqib, undan o‘zicha ma’no topishga intiladigan murg‘ak 
farzandlarimizning qiziqishi va hissiyotlariga mos o‘yinchoqlar ishlab chiqarish masa-
lasidir.  ilmiy xulosalarga ko‘ra, inson butun umri davomida oladigan barcha ma’lu-
motlarning 70 foizini besh yoshgacha qabul qilar ekan. ilk hayotiy tasavvurlar, inson 
tafakkurida poydevor bo‘luvchi tushunchalar bolalar ongiga aynan shu paytda singadi. 
Demak, besh yoshgacha bo‘lgan bolalarning turli o‘yinchoqlardan olgan taassurotlari 
ham uzoq muddat ular ongida saqlanib qoladi. 
tarbiyali insongina millatni, vatanni, olamni taniydi. Millat va mamlakat oldidagi 
burch mas’uliyatini anglaydi. insonning tarbiyali bo‘lishi millat va mamlakat madaniya-
tiga asosdir. Shunday ekan, tarbiyalash jarayonining dastlabki bosqichi hisoblangan 
maktabgacha  ta’lim  muassasalari  tarbiyalanuvchilarini  o‘z  vatanini  sevish,  ajdodlari 
yaratgan bebaho ilmu hunarlarini imkon qadar egallash, butun insoniyatga xos qadri-
yatlardan boxabar bo‘lish, ularni asrab-avaylash va boyitish, mamlakatimiz kelajagini, 
dunyoning bugungi taraqqiyotini e’tiborga olish, yurtimizdagi va jahondagi ma’naviy, 
aqliy bilimlardan foydalanish, mamlakatimiz taraqqiyotida faol ishtirok etish ruhida tar-
biyalash bugungi kun talabidir. 
Maktabgacha  ta’lim  muassasalarida  bolalar  salohiyatini  rivojlantirishda  mada-
niy-ma’rifiy tadbirlar, o‘yinlar, o‘yinchoqlar muhim ahamiyatga ega.
o‘yin maktabgacha yoshdagi bolalarda ta’lim-tarbiya berishda kattalar tomonidan 
qo‘llanilgan samarali hamda ijobiy faoliyatidan biridir. Ushbu jarayon bolalarni mak-
tabgacha ta’lim muassasalarida ta’lim olishga keng imkoniyatlar ochib beradi. o‘yin 
nafaqat bolada shakllangan bilim va tasavvurlarni mustahkamlaydi, balki uning faol 
bilish jarayonining o‘ziga xos shakli sifatida namoyon bo‘ladi. Mazkur jarayonda bola 
tarbiyachi  rahbarligida  yangi  bilimlarga  ega  bo‘ladi,  bu  esa  o‘z  navbatida,  bolaning 
maktabga tayyorlanish jarayoniga poydevor vazifasini bajaradi.
Bolalarni o‘yinu o‘yinchoqlarsiz tasavvur qila olmaymiz. Farzandlarimizning dun-
yoni anglashi, tasavvur va tafakkur olamining kengayishi, so‘z boyligining shakllanishi-
da o‘yinchoqlarning ahamiyati beqiyos. Biroq o‘yinchoqni oddiy ovunchoq deb bilmas-
lik kerak,  chunki bolaning sog‘lig‘i uning o‘yinchog‘iga ham bog‘liqdir. 
ota-ona farzandiga  o‘yinchoq tanlayotganda quyidagi omillarga e’tibor qaratish 
lozim:  
– uning sifati, qanday xom ashyodan tayyorlanganiga;

---

98