Ilmiy maqola va tadqiqotlar

Baxt mayli. 
0 ‘ziga taalluqli bo‘lgan ishlar natijasida odam 
yo mamnun bo‘ladi, yo g‘amgin.  Shu mamnuniyatni «baxt» 
va g‘amginlikni «alam» deydilar.  Kishi qaysi ish natijasidan 
mamnun  bo‘lsa,  baxt  ko‘rgan  bo‘ladi  va  shu  ishni  qayta 
takrorlanishini istaydi. Ana shu istak «baxtga mayl» bo‘ladi. 
Baxth bo‘lishga har kimning haqqi va mayh bor.  Qaysi ishni 
boshlasak,  sababi  shu  mamnunlik  mayli  bo‘ladi.  Ruhning 
shu holatini yana bir holat quvib yuradi.  Bu -  «alamga naf- 
rat»  mayh.  Har bir odamning  baxtga  mayli  qancha bo‘lsa, 
alamga  ham  narafrati  shuncha  bo‘ladi.  Bolalami  shunday 
tarbiya  etish  lozimki,  baxtga  bo‘lgan  intihshlari  hech  qa- 
chon xazon bo‘lmasin,  so‘nmasin,  balki ko‘karsin.  Ota-ona 
bolaga mamnunlik va xursandchilik qilishni man etmasliklari, 
balki axloqqa zid bo‘lmagan ishlar bilan mamnun va xursand 
bo‘lishini qo‘llab-quwatlashlari kerak. Boladan biror yaxshi 
ish  sodir  bo‘lsa  uni  maqtashlari,  maqtab  mukofot  berish- 
lari yaxshi.  Farzand ham ishning natijasini ko‘rib,  shunday 
baxtli  va  mamnunlik  ishlarini  orzu  qiladi.  Agarda  farzand 
yomon ish qilsa,  shu  qilmishning qabohati va alamini unga 
tushuntirish  lozim,  toki  u  bu  ishdan  nafratlanib  o ‘zini 
keyingi safar tiysin. Lekin ba’zan «baxt mayli» odamni zararli 
va  halokat  keltiruvchi  jarlikka  olib  kelishi  ham  mumkin. 
Masalan,  qimor o‘ynash,  sharob ichish,  axloqsiz o‘yinlarini 
qilish va kayf beruvchi narsalami iste’mol etish o‘z egalariga 
bir  qisqa  muddat  baxt  va  bahra  keltirsa  ham,  borib-borib 
ko‘p  qayg‘u-alamlarga  sabab  bo‘ladi.  Ota-ona  bolalariga 
bunday  tez  «baxt  keltiruvchi»  amallar yo‘lini  to‘sib,  uning
294

---

zararlarini yaqqol misollar va shirin so‘zlar bilan tushuntirib 
berishlari zarur.  Bugun mashaqqat, lekin kelajakda baxt kel- 
tiradigan ishlar (masalan,  dars va ilm mutolaasi)ni bolalarga 
buyurishlari,  bu ishda ularga chidam, g‘ayrat va jur’at talab 
etilishini,  ertaga baxtga erishgandan so‘ng, bu baxt kechagi 
zahmat  va  mashaqqat  natijasida  yuzaga  kelganligini 
tushuntirishlari lozim,  shunda bolalar baxt siridan xabardor 
bo‘ladilar.