Ilmiy maqola va tadqiqotlar


Oldingda  oqqan  suvning  qadri yo ‘q



Download 7,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet130/217
Sana30.12.2021
Hajmi7,37 Mb.
#192899
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   217
Bog'liq
2 5377612497010297357

Oldingda  oqqan  suvning  qadri yo ‘q.
186


Sarfda  zamon  fe’li  deb  ko‘rsatilgan  chiqqach,  yozg‘ach, 
k o ‘rgach  kabi  fe’llar  ham  gapka  chog‘  to‘ldirg‘ichi  bo‘lib 
kiradir:  Karim  quyosh  chiqqach  midan  turdi.  Bolasining 
ko ‘z yoshlarini  ko ‘rgach  chidayolmadi kabi.
VI.  Birgalik  to‘ldirg‘ichi
Men  senga  qalam  bilan  qog‘oz ketirdim.
Ahmat bilan  Karim  bizga  qo ‘ndilar.
Siz bu  ishni o ‘z ko ‘zingiz bilan  ko ‘rdingiz.
Biz  uydan  erta  bilan  chiqdiq.
Yuqoridagi  gaplarda  «bilan»  qo‘shilg‘an  otlaming  gap- 
ning bir bo‘lagiga  (o‘rtoqlik shaklida,  yo qurolliq  shaklida, 
yo  zamondoshliq  shaklida)  yo‘ldosh  bo‘lg‘anlari  bilinadir. 
Bunga  «birgalik to‘ldirg‘ichi»  deymiz.  Birgalik to‘ldirg‘ichi 
gapning  shunday  bir  bo‘lagidirkim:  uning  gapning  boshqa 
bir bo‘lagi bilan yo‘ldoshlig‘i, birgaligi anglashiladir. Buning 
belgisi «bilan, bila»dir. Orasida «ila» ham ishlatiladir. «Ila»dan 
«i»ni tushirib yolg‘izg‘ina «la»ning o‘zini ham ishlatadirlar:
0  ‘ylagan  o ‘ylarga  ko‘ngil yupanmas,
Ko ‘ngilning istagi  o ‘y  bilan  qonmas. 
( Cho ‘Ipon)
S o ‘z Ha  qat’9  bo‘lur kishvarlar,
So ‘z  bilan jam ’ bo ‘lur lashkarlar.
(«Shayboniynoma») 
Mungli kecha  ming dard ila  o ‘tdi. 
(Botu)
«Bilan  —  ila»ning  bildirgani  «birgalik»  ma’nosi  juda 
kengdir:  a)  0 ‘rtoqhq  shaklida  bir  birgalikni  bildiradir:
Azizbek  sipohi(y)lar  bilan  Samarqand  qopqasia  tomon 
harakat qildi.
Hamidning  Otabek  bilan  tanishligi  bo‘lmasa  ham...
Aziza xotin  bilan  Rustam  akaning xotini...
(« 0 ‘tkan  kunlar»,  A.  Q.)
b)  Qurollik shaklida birgalikni bildiradir:
Tabiat chechaklar bilan  bezanadir.
(«Tabiatda  bahor»,  Saidali)
187


Tepalar,  tog‘lar o ‘simlik-la  urtilgan.
(V.  Mahmudiy)
Toyimning yolini qamchi sopi bilan  tozalab  tura  berdim.
(«Uloqda»,  A.  Q.)
j)  Sabablik shaklida birgalikni bildiradir:
Boiq,  qisiqbu  ko ‘ngil kuchli o ‘t bilan yonadir.
( Cho ‘Ipon)
Dard birla  kuchlar yig‘lar zor.
(«Shayboniynoma»)
Turli chechaklar quyoshqa  qarab  quvonch  bilan  lablarini 
jilmaytiradirlar.
(«Tabiatda  bahor»,  Said Ali).
Mashq boshlanishi bilan butun borlig‘imizg‘a issiqlikyugirdi.
(«Jinlar bazmi»,  A.  Q.)
d) Zamondoshliq shaklida birgalikni bildiradir:
Erta  bilan  senga  uchradim.
Seni ko ‘rish  bilan yo ‘Idan  qaytdim.
Qizlar qiy-chuv  bilan  to‘pni  ushlab  oldilar.
( Cho ‘Ipon)
Eskartma:  Eski yozuvchilarimiz  «bilan  — bila»ni  «birlan — 
birla» shaklida ishlatar ekanlar, bu kun bu shakl ishlatilmaydir.

Download 7,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish