Ilmiy jurnal

Эмпирик тадқиқот натижалари. 
Бизнинг тадқиқотимизда ушбу талаблар мактабгача ёшдаги болаларнинг ахлоқий 
муносабатларининг комплекс диагностикасини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш учун асос 
бўлди. Шу билан бирга, мактабгача ёшдаги болаларда ахлоқий муносабатларни 

---

 
 
№ 1, 2022 “PSIXOLOGIYA”ILMIY JURNAL * НАУЧНЫЙЖУРНАЛ * SCIENTIFIC JOURNAL
166
ривожлантиришга ёрдам берадиган психологик-педагогик омилларни ўрганиш вазифаси ҳал 
қилинди. 
Тадқиқотнинг умумий намунаси 320 кишини ташкил этди, жумладан: 
- 160 киши - 5 ёшдан 6,5 ёшгача бўлган болалар (80 ўғил ва 80 қиз), 
- 80 киши - эмпирик текширилган болаларнинг ота-оналари, 
- 60 нафар болалар билан ишлайдиган мактабгача таълим муассасалари тарбиячилари; 
- 20 киши - экспертлар, амалиётчи психологлар ва педагоглар. 
Тадқиқот 2019 йилдан 2022 йилгача олиб борилди. Гипотезанинг мақсад ва вазифалари ва 
методологик асосига мувофиқ, бир неча босқичларни ўз ичига олган тадқиқот дастури ишлаб 
чиқилди. 
"Саҳна расми" методологиясини қўллаш жараёнида биз болаларнинг ахлоқий 
муносабатларининг ҳиссий-когнитив таркибий қисмларининг ҳолати ҳақида билиб 
олдик. Болаларга қайси ҳаракат ёмон, қайси яхши ва нима учун эканлигини аниқлаш учун савол 
билан бирга ижобий ва салбий ҳаракатлар тасвирланган расмлар кўрсатилди. Бундан ташқари, 
ҳар бир кишидан расм унга ёқадими ёки йўқми деб сўралган ва суҳбат давомида унинг 
эмоционал реакциялари ёзиб олинган, расмда тасвирланган ҳаракат ҳақидаги шарҳлар билан 
бирга. Бутун ўрганилган намуна учун ўртача қийматлар жадвалда келтирилган. 
Жадвал № 1. 
"Саҳна расмлари" усули ёрдамида ахлоқий муносабатларнинг когнитив ва ҳиссий 
таркибий қисмларини ўрганиш бўйича ўртача гуруҳ натижалари. 
 
Когнитив компонент 
Ҳиссий компонент 
Ўртача гуруҳ 
2.208 
2.13 
Стандарт оғиш 
0,792 
0,803 
Тақдим этилган натижалар асосида меъёрий кўрсаткичлар "Саҳна расмлари" усули 
ёрдамида ҳисоблаб чиқилди ва ахлоқий муносабатларнинг ҳиссий-когнитив таркибий 
қисмларининг 
ривожланиш 
даражаси турлича 
бўлган болалар 
сони 
ҳисоблаб 
чиқилди. Маълумотлар 2-жадвалда келтирилган.