Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Uzgaruvchan epiteliy. Uzgaruvchan epiteliy siydik  yo`llarining, buyrak kosachasi va jomi, 

siydik  pufagining  ichki  yuzasini  qoplab  turadi  (55-rasm).  A’zolarning  siydik  bilan  to`lgan  va 

to`lmaganligiga qarab epiteliy qavati o`z shaklini o`zgartirib turadi. Uzgaruvchan epiteliyda 3 qavatni 

farq  qilish  mumkin:  bazal,  oraliq  va  yopqich  qavatlar.  Bazal  qavat  mitoz  yo`li  bilan  ko`payadigan 

mayda  hujayralardan  iborat.  Bular  kambial,  differentsiyallashmagan,  sitoplazmasi  bazofil 

bo`yaladigan hujayralardir. Hujayra shakli turlicha bo`lib, chegarasi aniq ko`rinmaydi. Oraliq qavat 

hujayralari bir yoki bir necha qavat hujayralardan iborat bo`lib, noto`g`ri yoki noksimon shaklga ega. 

Yopqich qavat noksimon shakldagi ko`p yadroli yirik hujayralardan tashkil topgan. 

 

 

 

 

55-rasm.  O`zgaruvchan  epiteliy  (sxema).  A  -  siydik  pufagi  devorining  cho`zilmagan 

 

holati; B-siydik pufagi devorining cho`zilgan holati. 

 1-o`zgaruvchan epiteliy; 2-biriktiruvchi to`qima (Yu. I. Afanasyevdan, 1989). 

 

A’zo  siydikka  to`lib,  devori  taranglashganda  epiteliy  yupqalashadi,  organ  qisqarganda  esa 

epiteliy  hujayralarining  bir-birining  ustiga  chiqishi  natijasida  u  qalinlashadi  va  ko`p  qavatli 

ko`rinishga ega bo`lib qoladi. Yuqoriga ko`tarilgan hujayralar bazal membrana bilan aloqani saqlab 

qoladi. A’zo devori qayta taranglashganda epiteliy hujayralari o`z joyiga tushadi va yassilanadi. 

---

 

78