Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Bir  qavatli  ko’p  qatorli  epiteliy.    Bu 

epiteliy  nafas  yullarining  devorini  va  jinsiy 

sistemaning  ayrim  qismlarini  qoplaydi.  Bu 

epiteliyda  har  bir  hujayra  bazal  membranada 

yotadi,  hujayralarning  shakli  turlicha  va  shu 

sababli  yadrolari  har  xil  tekislikda  yotadi  (51-

rasm). 

Kekirdak 

epiteliysida 

kiprikli 

silindrsimon,  qadahsimon,  yirik  va  kichik 

qo’shimcha hujayralar hamda endokrin hujayralar 

tafovut qilinadi. Qo’shimcha hujayralar o’zining 

keng  yuzasi  bilan  bazal  membrane  tegib  turadi. 

Kiprikli  hujayralar  bazal  membranaga  o`zining 

ingichka qismi bilan tegib turadi, keng yuzasi esa 

kekirdak teshigiga qaragan bo`ladi. 

 

 

  47-rasm. Bir qavatli kubsimon 

epiteliy. Buyrak siydik yig’uv naychalari 

 

hujayralarining   electron 

mikrofotogrammasi.  X 12500. 

   1 – yadro;  2 – mitoxondriya; 3 – 

yiguv naychasining bo’shligi. 

 

---

 

73 

 

48-rasm. Bir qavatli silindrsimon 

epiteliy. Me’da shillik qavatidan tayorlashgan. 

 Ob.60,ok.10. 

1 -  silindrsimon hujayralar; 2 – yadro; 

3 – biriktiruvchi to’qima 

 

Kiprikli  hujayralarning  apikal  yuzasida 

kiprikchalar  bo`lib,  har  bir  hujayrada  250 

atrofida 

uchraydi. 

Kiprikchalarning 

harakatlanishi shilliq sekretning siljishiga ta’sir 

qiladi.  Shilliq  sekret  bilan  tashqaridan  kirgan 

chang  zarralari  ham  chiqariladi.  Elektron 

mikroskopda  kiprikchalar  2  ta  markaziy  va  9 

juft 

periferik 

(«Hujayra 

markazi, 

sentrosoma»ga 

q.) 

mikronaychalardan 

iboratligi aniqlangan (52-rasm). 

 

 

 

 

 

 

 

49-rasm. Silindrsimon hujayralar. Me’da 

tubining shillik qavatini qoplovchi hujayralar. 

Elektron mikrofotogramma.  X 7500. 

1 – silindrsimon hujayra; 2 – yadro; 3 – 

secretor donachalar. 

---

 

74 

 

50-rasm.  Bir  qavatli  silindrsimon  jiyakli  epiteliy.  Ingichka  ichak  kriptasi.  Elektron 

mikrofotogramma. X 12.500. 

1-silindrsimon hujayraning apikal yuzasidagi mikrovorsinkalar; 2-yadro; 3-mitoxondriya  

 

 

 

 

51- rasm. Bir qavatli ko`p qatorli kiprikli epiteliy (sxema). 

1  -  hilpillovchi  kiprikchalar;  2  -  qadahsimon  hujayralar;  3-  kiprikli  hujayralar;  4,  5  -  katta 

 

va kichik qo’shimcha hujayralar; 6 - bazal membrana; 7-biriktiruvchi to`qima  

(Yu. I.  

Afanasyevdan 1989). 

 

 

---

 

75 

 

52-  rasm.  Kiprikcha.  2-22.  Odam  traxeyasi  epitelial  hujayrasi  kiprikchasining  ko`n-

 

dalang kesmasi. Elektron mikrofotogramma. x 144.000. 

1-hujayra  qobig`i;  2-mikronaychalarning  markaziy  jufti;  3-mikronaychalarning  periferik  -

juftlari;  4-qo`lchalar;  5-radial  spitsalar;  b-shporalar  (pixlar).  A,  B,  C,  D,  E-  belgilar  2-23-  rasmda 

keltirilgan sxematik tuzilishining turli sohalariga mos keladi. 2-23. Kiprikcha va bazal tanachadagi 

mikronaychalarning sxematnk tuziinshi. A-kiprikchaning uch qismi;  B-kiprikchaning tor qismi; C-

kiprikchaning  o’rta  qismi;  D-  kiprikchaning  bazal  tanachaga  o`tadigan  tor  qismi;  E-bazal  tanacha 

(Rodindan). 

 

---

 

76