Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

 

YAKKAJOYLASHGAN GORMON HOSIL QILUVCHI HUJAYRALAR 

Ularni ikki guruhga bo’lish mumkin. Birinchi guruhga nerv toji-ning neyroblast hujayralaridan hssil 

bo’luvchi, ya’ni takomil manbai nerv to’qimasi bo’lgan yakka joylashgan neyroendokrin xujayralar 

kiradi. Bu xujayralar oqsil gormonlar va neyroaminlarni sintez qiladi. Bu hujayralar guruhini APUD 

hujayralari  yoki  sistema  deyiladi  (qisqartma  inglizcha  -  Amine  Precursors  Uptake  and  Decar-

boxylation  -  aminlar  hosil  kiluvchi  moddalarni  tomutu  va  dekarbok-sillanish  so’zlarining  bosh 

harflaridan olingan). 

APUD sistemasining neyroendrokrin hujayralari bosh miyada va boshqa a’zolarda uchraydi (endokrin 

va endrokrin bo’lmagan). APUD sistemaga qalqonsimon bezning parafollikulyar hujayra- 

lari,  buyrak  usti  bezi  miya  moddasining  xromaffin  hujayrala-ri,  haz^!  sistemasi  shilliq  qavatidagi 

endokrin  hujayralar  va  boshqalar  kiradi.  Bu  hujayrala^ning  faoliyatiga  gipofiz  gor-monlari  ta’sir 

qilmaydi.  Neyroendokrin  hujayralar  faoliyati,  simpatik  va  parasimpatik  nervlar  orqali  ham 

boshqariladi. 

Ikkinchi guruhga boshqa to’qimalardan takomillashuvchi yakka-yakka yoki guruh bo’lib joylashgan 

gormon hosil qiluvchi hujay-ralar kiradi. Bu hujayralar urug’donning testesteron gormoni-ni ishlab 

chiqaruvchi,  tuxumdonning  estrogen  va  progesteron  hosil  qiluvchi  hujayralardir.  Ular  steroid 

gormonlar hosil qilib adrenogipofizning gonadotrop gormonlari ta’sirida i bosh-qariladi. Bu guruh 

hujayralarning APUD sistemaning neyro-endokrin hujayralaridan asosiy farqi shuki, ular neyroamin-

lar hosil qilmaydi.