Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

M
Q
V

 
bu erda: Q – yalpi ichki maxsulot xajmi; 
M
 - o’rtacha pul qoldig’i.  


 
74 
O’rtacha pul qoldig’ini xronologik formula bilan hisoblaymiz:  
1
2
1
2
1
2
1





n
M
M
M
M
n

 
Pul massasining oboroti soni, masalan, bir yil ichida pul massasining necha marta 
aylanganligini  yoki  yangilanishni  xarakterlaydi.  Oborot  sonining  oshishi  bilan  pul 
massasining  aylanish  tezligi  ortib  boradi.  Shunday  qilib  pul  aylanishlari  soni  pul 
aylanishini to’g’ridan-to’g’ri xarakterlovchi ko’rsatkich bo’lib hisoblanadi. Bir oborotga 
ketgan  vaqt  (t)  oborot  soniga  teskari  proportsional  bo’lib,  quyidagi  formula  bilan 
aniqlanadi.  
Q
m
:
Д
М
М
Д
Q
M
t




 
bu erda: 
D
 – davrdagi kalendar kunlar soni; 
t
 – bir kunlik maxsulot xajmi.  
Bu  ko’rsatkichni  hisoblash  bilan,  pul  massasining  bir  marta  aylanishiga  qancha 
vaqt sarflandi degan savolga javob olamiz. Agar bu ko’rstakich oldingi davrga nisbatan 
qisqarsa,  bu  o’sha  xajmdagi  maxsulotga  yoki  ishga  sarflanadigan  pul  massasi  kamroq 
talab qilinadi degan gap.  
Bu ikkala ko’rsatkich o’zaro uzviy bog’liq, ya’ni:  
 
V
× 
t = D, bu erdan  t= D : V;   V= D : t 
Bu ko’rstakichlarning vaqt bo’yicha o’zgarishini o’rganish muhim axamiyatga ega. 
Statistikada bu ish odatda indeks metodi yordamida bajariladi. Agar pul massasining bir 
agregati bo’yicha bu ko’rsatkichlar o’rganilsa muammo yo’q, hamma agregatlar bo’yicha 
birgalikda o’rganilganda muammo mavjud. Muammo shundan iboratki, pul massasining 
umumiy aylanish tezligi har bir pul agregati bo’yicha aylanish tezligining o’zgarishiga va 
har  bir  agregatining  umumiy  pul  massasidagi  hissasining  o’zgarishiga  bog’liq.  Demak, 
umumiy  o’rtacha  o’zgarish  ikki  omilga  bog’liq  ekan:  a)  har  bir  pul  agregati  bo’yicha 
aylanish  tezligining  o’zgarishi;  b)  umumiy  pul  massasida  bo’ladigan  tarkibiy  siljishlar. 
Bu omillarning ta’sirini maxsus indekslar yordamida o’lchaymiz.  
Ushbu indekslarni ko’rib chiqamiz. Agarda bitta agregat bo’yicha aylanish tezligi 
dinamikasini o’rganmoqchi bo’lsak, u paytda individual indekslar hisoblaniladi: 
i
v
=V
1
:V
0
;  i
t
=t
1
:t
0
 
Agar,  biz  pul  massasining  hamma  agregatlari  bo’yicha  aylanish  tezligini 
o’zgarishini  o’rganmoqchi  bo’lsak  pul  aylanish  tezligi  umumiy  o’zgaruvchan  tarkibli 
indeksini (bu erda umumiy indekslarni agregat formulasini qo’llab bo’lmaydi, chunki pul 
aylanishi tezligi ko’rsatkichi o’rta ko’rsatkichlar sinfiga kiradi) hisoblaymiz (oborot soni 
bo’yicha):  






0
0
0
1
1
1
0
1
:
:
M
M
V
M
M
V
V
V
J
V
  
Ko’rinib  turibdiki 
V
-ni  o’zgarishi  bevosita:  a)  har  bir  agregat  bo’yicha  aylanish 
tezligini  (
V
)  o’zgarishiga;  b)  pul  massasidagi  tarkibiy  siljishlarga  bog’liq.  Birinchi 
omilning  ta’sirini  pul  aylanish  tezligi  o’zgarmas  tarkibli  indeksini  hisoblash  bilan 
o’lchaymiz.  


 
75 








1
0
1
1
1
1
0
1
1
1
:

Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish