V
i
1
1
(
)
yoki V= (1+i)
-n
197
Faraz qilaylik, sug’urta krediti uchun stavka yiliga 3% bo’lsin. Daromadning shu
miqdoriga to’lov stavkasi kamayishi kerak. Bu erda, berilgan foiz stavkasi asosida
sug’urta fondi hajmini hosil qilish uchun mijozlardan qanday miqdorda pul yig’ib
olinishi kerakligini aniqlash masalasi qo’yilayapti. Buning uchun sug’urta summasini
diskont ko’paytuvchisiga ko’paytirish kerak:
P
S
i
n
1
1
910460
1
1
0 03
3
(
)
(
, )
= 9104600 x 0,91514 = 8331998,7so’m
Bu hozirgi zamondagi sug’urta fondining miqdoridir. Buni sug’urtalanuvchilar
soniga bo’lib diskont hisobga olingan holdagi yashaganlarning bir yo’la to’lanadigan
netto-stavkasini hosil qilamiz (
3
E
40
).
3
E
40
= 8331998,7 : 92246 = 90,324 so’m.
Demak, sug’urtalanuvchi ssuda foizini hisobga olgan holdagi bir yo’la
to’lanadigan badali 90,324 so’m miqdorida to’lashi kerak, ya’ni avval sug’urta
summasini diskontlamasdan oldingi hisoblangan 98,699 so’m miqdorida emas. Amalda
netto-stavkani hisoblash quyidagi formula orqali qulayroqdir:
S
I
V
I
Ѓ
X
n
t
X
X
t
bu erda:
t
E
X
-t yil muddatda «x» yoshdagi shaxs yashashining bir yo’lalik netto-stavkasi;
I
x+1
- shartnoma muddati tugagungacha yashagan shaxslar soni;
I
x
- shartnoma tuzib va sug’urta yoshigacha yashagan shaxslar soni; V - diskont
ko’paytuvchisi; S - sug’urta summasi.
Misolimizda yuqoridagi formuladan foydalanamiz:
100
92246
9151416
,
0
91045
100
92246
)
03
,
0
1
(
1
91046
3
40
3
E
324
,
90
92246
833199800
so’m. Xuddi oldingi natija olindi.
O’lim holati uchun bir yo’lalik netto-stavka quyidagilar asosida aniqlanadi: a)
ma’lum muddatga (vaqtinchalik deb ataladi); b) umrini oxirgacha sug’urtalash uchun.
Vaqtinchalik stavka quyidagi formula bilan aniqlanadi:
nAx
d V
d
V
d
V
I
S
X
X
X n
n
X
2
1
2
1
...
bu erda: nAx - n yil muddatda «X» yoshdagi shaxslar uchun o’lim holatida to’lanadigan
bir yo’lalik netto-stavka; V - diskont ko’paytuvchisi; S - sug’urta summasi; I
x
-
sug’urtalangan shaxslar soni; d
x
, d
x+1
... - sug’urtalash davri davomidagi o’lganlar soni.
Yuqoridagi formulani qo’llab, 40 yoshli shaxs uchun 3 yil muddatga o’lim holati
uchun sug’urta summasining har 100 so’miga to’g’ri keladigan bir yo’lalik stavkasi
qancha bo’lishini aniqlaymiz:
198
.
23
,
1
100
92246
9074
,
1129
100
92246
)
03
,
0
1
(
427
)
03
,
0
1
(
399
)
03
,
0
1
(
374
...
3
2
1
3
2
2
1
40
3
Do'stlaringiz bilan baham: |