Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet138/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

S
q
S
S
q
S
J
q
 
Uning  dinamikasiga  ikkita  omil  ta’sir  qiladi:  to’lov  koeffitsienti  va  mol-mulk 
turlari  bo’yicha  sug’urta  summasining  miqdori.  Ularning  har  birining  rolini  aniqlash 
uchun doimiy tarkibli zararlik indeksi va tarkibiy siljishlar indeksi hisoblab chiqiladi. 
Doimiy tarkibli zararlilik indeksi kuyidagiga teng bo’ladi: 
I q
S q
S
S q
S





1 1
1
1 0
1
:
 


 
193 
Bu  indeks  o’rtacha  zararlilik  dinamikasining  fakat  bir  xil  hajmdagi  sug’urta 
summalarining  zararlilik  koeffitsienti  hisobiga  bo’ladigan  dinamikasini  xarakterlab 
beradi. O’rtacha zararlilik dinamikasiga sug’urta summalari tarkibi o’zgarishining ta’siri 
quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi: 
Ó
S q
S
S q
S
Ò Ñ
. .
:





1 0
1
0 0
0
 
O’rtacha  miqdorlarning  vaznlari  koeffitsient  va  foizlarda  ifodalangan  sug’urta 
summalarining  nisbiy  ko’rsatkichlari  bo’lishi  mumkin.  Mol-mulk  turlari  bo’yicha 
sug’urta  summalari  miqdorini  (8.2-jadvalga  qarang),  ularning  umumiy  sug’urta 
summasidagi  ulushlari  bilan  almashtirsak  (ds  =  Si  : 

  S),  bunda  yuqoridagi  formulalar 
quyidagi ko’rinishni oladi: 
   



0
0
1
1
s
s
d
q
d
q
q
I
- o’zgaruvchan tarkibli indeks, 



1
0
1
1
s
s
d
q
d
q
Iq
- o’zgarmas tarkibli indeks, 



0
0
1
0
.
s
s
C
T
d
q
d
q
I
- tarkibiy siljishlar indeksi 
8.2-jadval  
Uy-joy mol-mulkini ixtiyoriy sug’urtalash indekslarini
 
hisoblash 
 
Mol 
Bazis davri 
Xisobot davri
 
mulk turi 
sug’urta 
summasi, 
sug’urta 
to’lovlari, 
zararli-lik 
koef 
sug’urta 
summasi, 
sug’urta 
summasi, 
sug’urta 
to’lovla- 
zararli-lik 
tsi 
sug’urta 
summasi 
 
mln. sum 
mln. sum 
fitsient 
ulushi 
mln. sum 
ri, mln. 
sum 
koeffi-
tsienti 
ulushi 
№1 
24000 
6000 
0,25 
0,25 
30000 
9000 
0,30 
0,30 
№2 
72000 
19440 
0,27 
0,75 
70000 
18200 
0,26 
0,70 
Jami 
96000 
25440 
0,265 
1,00 
100000  27200  0,272 
1,00 
 
Zararlilikning o’rtacha darajalarini mol-mulkni turlari bo’yicha olingan umumiy 
ko’rsatkichlardan foydalanib hisoblash mumkin (8.2-jadval ma’lumotlari asosida): 
265
,
0
96000
25440
0


q

 
 
 
272
,
0
100000
27200
1


q
 
O’rtacha zararlilik indeksi quyidagiga teng bo’ladi: 
1q=0,272:0,265=1,026 yoki 102,6 % 
Xuddi  shu  miqdorni  o’zini  o’zgaruvchi  tarkibli  indeks  formulasini  qo’llab  ham 
olishimiz mumkin: 
 
026
,
1
265
,
0
272
,
0
75
,
0
27
,
0
25
,
0
25
,
0
70
,
0
26
,
0
3
,
0
3
,
0
0
0
1
1












s
s
q
d
q
d
q
J
 yoki 102,6 % 
 
Bu  indeks  sug’urta  summasi  o’rtacha  zararliligini  sug’urta  summasining  har  100 


 
194 
so’miga 0,7 tiyinga (0,272 - 0,265) yoki 2,6% ga o’sganligini ko’rsatadi. Uning o’sishi 
yuqorida ko’rsatilgan ikki omil ta’sirida sodir bo’ldi. Doimiy tarkibli zararlilik indeksini 
aniqlaymiz: 
%
103
030
,
1
264
,
0
272
,
0
7
,
0
27
,
0
3
,
0
25
,
0
70
,
0
26
,
0
3
,
0
3
,
0
1
0
1
1
ёки
d
q
d
q
Iq
s
s












  
O’rtacha zararlilik sug’urta to’lovlari hisobiga 0,008 so’mga (0,272 - 0,264) yoki 
3% ga ortdi. 
Sug’urta  summalari  tarkibini  o’rtacha  zararlilikni  o’sishiga  ta’sirini  tarkibiy 
siljishlar indeksi bo’yicha aniqlaymiz: 
%
62
,
99
9962
,
0
265
,
0
264
,
0
27
,
0
75
,
0
25
,
0
25
,
0
27
,
0
70
,
0
25
,
0
30
,
0
0
0
1
0
.
ёки
d
q
d
q
У
s
s
С
Т












  
Har  100  so’mlik  sug’urta  summasiga  to’g’ri  keladigan  o’rtacha  zararlilik  0,001 
(0,264  -  0,265)  so’mga  yoki  0,3%  ga  pasaydi.  Bu  omil  o’rtacha  zararlilik  darajasi  va 
dinamikasiga ijobiy ta’sir qildi. 
Zararlilik  koeffitsientini  sintetik  ko’rsatkich  sifatida  o’zaro  bog’liq  ko’rsatkichlar 
yordamida  aniqlash  mumkin:  sug’urta  xodisalarini  chastotasi  (Kch  =  n
s
  :  N),  sug’urta 
xodisalarining xalokatliligi koeffitsienti (Kop = n
p
 : n
s
) va sug’urta voqealarining og’irligi 
koeffitsienti (K
og
 = W : S)
1
.  
 
q = K
ch
 ∙ K
op
 ∙ K
og 
 
Bu bog’liqlikni indekslar yordamida zamonda ham ifodalash mumkin: 
 
I
q
 
=
 I
Kch
 ∙ I
Kop
 ∙ I
Kog
 
 
Faraz qilamiz, sug’urta xodisalarining tebranish koeffitsienti 1% o’ssa, xalokatlilik 
koeffitsienti  0,5%  ga  pasaysa  va  sug’urta  xodisalarining  og’irlik  koeffitsienti  0,5%  ga 
pasaysa,  zararlilik  indeksi  quyidagiga teng  bo’ladi:  1,01 x 0,995 x 1,05  =  1,05519  yoki 
105,519%.  Ya’ni,  o’tgan  davr  ichida  zararlik  5,519%  ga  o’sdi  va  bu  uchta  omilning 
o’zaro ta’siridan kelib chiqdi. 
Sug’urta  summasining  zararliligini, shuningdek talofot ko’rgan ob’ektlar ulushini 
sug’urta xodisalarining og’irlik koeffitsientiga ko’paytirish orqali ifodalash mumkin: 
 
q
n
N
W
S
d W
S
Ï




,
 
 
bu  erda:  d  =  n
p
  /  N  -  talofot  ko’rgan  ob’ektlar  ulushi.  Xuddi  shunday  bog’liqlik  bu 
ko’rsatkichlarning indekslari o’rtasida ham bo’ladi: 
I
Ó
Ó
I
q
d
W
S


 
Talofot ko’rgan ob’ektlar hisobot yilida 5% o’sdi, o’rtacha sug’urta summasi 10% 
                                                           
1
 Бу коэффициентни, шунингдек битта объектнинг талофот кўрганлиги даражаси кўрсаткич  деб ҳам аташади. 


 
195 
kupaydi  va  o’rtacha  sug’urta  koplamasi  2%  ga  pasaydi  deb  faraz  qilaylik.  Bunda 
zararlilik indeksi quyidagiga teng bo’ladi: 
I
q


105
102
110
,
,
,
= 0,9736 yoki 97,36 % 
Demak, zararlilik 2,64% ga pasayibdi. 

Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish