I qator II qator
- olma. -piyoz.
- olma, nok. -piyoz, sabzi.
- olma, nok, behi. -piyoz, sabzi, kartoshka.
―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
30 - SENTABR 2020 - YIL
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
184
www.academiascience.uz
- olma, nok, behi, limon…. -piyoz, sabszi, kartoshka,loviya….
―Rasmli ertak‖ o‘yinida savollar berish bilan ham ertak to‘liq bayon etiladi, ham
bolaning og‘zaki nutqi orttiriladi.Ammo ertakni bir boshdan aytib bering- desangiz
aytib bera olmaydilar.Dastlabki kunlarda rasmdagi har bir detalga alohida savol
berish kerak.Savolga javobni to‘liq qaytarishga e‘tibor berish lozim.
―Alifboni jonlantiramiz‖ o‘yinida alifbodagi ko‘rsatilgan harflarga so‘zlar,
gaplar, matndan topib o‘qish, ismlar kabilarni aytish, yozish yoki o‘qish, qayta
hikoyalash kabi vazifalarni bajariladi. Masalan; matn, ertak o‘qilganda alifbodan
qaysi harfni ko‘rsatilsa shu harf bilan boshlangan gaplarni topib o‘qish o‘yini. Bunda
o‘quvchining harf tanishi va o‘qish tezligini oshiriladi
Matematikada esa, o‘quvchilar shu harfning tartib raqamidagi sonlar bilan
ishlashlari mumkin. Masalan; S harfi alifboda 18-da turadi, demak 18 soni bilan
bog‘liq misollar, raqam hosil qilish yoki boshqa masalalar yechiladi.Har bir harfni
o‘tganda, albatta uning alifbodagi o‘rnini birgalikda jo‘rovoz bo‘lib topiladi,
sanaladi.Shu son yozuv taxtaga katta qilib, bilag‘on o‘quvchi yoki o‘qituvchi
tomonidan yozib qo‘yiladi.Xona birliklariga ajratiladi.
Savod o‘rgatish davrining eng ahamiyat beradigan jarayoni shundaki, har bir
tovushni o‘rgatish jarayonidayoq, diktant olinishi lozim.Bosh ―A‖, kichik ‖b‖, bosh
―B‖, kichik ‖a‖. Ikki-uch tovush o‘tilganda, bo‘ginlar ustida diktant olinadi.
On,no,an,na…bu kabi jarayonlar o‘quvchining yozma nutqining oshishiga sabab
bo‘ladi.
Kesma bo‘ginlar ustida ishlash, bosma harflarni yozma harflarga aylanitirib
yozish o‘quvchining og‘zaki va yozma nutqining o‘sishiga ijobiy ta‘sir qiladi.
Savod o‘rgatish davrida har bir darsda musiqa tinglash, musiqaga jo‘rovoz
bo‘lish orqali o`quvchilarning ruhiy-emotsional holati ortadi, charchash va
zerikishning oldi olinadi.Bolada baxt garmoni tugiladi va shu orqali fikrlash, tasavvur
qilish, oy‘lash, so‘zlash doirasi kengayadi.
O‘quvchilar bilan o‘tkaziladigan bunday o‘yinlarni tahlil qilinib, yakuniy
hulosalar chiqarishda, albatta, o‘quvchilarning ishtiroklari, o‘yin qoidalarni tezda
tushunib, to‘g‘ri bajarilishi kabilarni hisobga olinadi va rag‘batlantiriladi.Savod
o‘rgatish davrida rag‘batlantirish natijaning asosiy omili hisoblanadi. Bunday
rag‘batlantirishlar darsga e‘tiborsiz o‘quvchilarning diqqatini jamlaydi.O‘zlashtirishi
sust o‘quvchilarni ishtiroklarini e‘tiborga olib, ularni bunday o‘yinlarga ko‘proq jalb
qilib turilsa, kelgusidagi o‘yin uchun bolada bevosita tayyorgarlik ko‘rish malakalari
shakllana boshlaydi.
Demak, savod o‘rgatish davrida didaktik o‘yinlarni qo‘llash, o‘quvchilarning
nutqini o‘stirishdagi amaliy ahamiyati bilan birga, o‘quvchilarni tarbiyaviy ahamiyati
va bilim olishga qiziqish uyg‘otishdagi ahamiyatida ham juda katta ta‘sirga ega.U o‘z
Do'stlaringiz bilan baham: |