―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

I qator II qator 
- olma. -piyoz. 
- olma, nok. -piyoz, sabzi.
- olma, nok, behi. -piyoz, sabzi, kartoshka.

---

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
184 
www.academiascience.uz
- olma, nok, behi, limon…. -piyoz, sabszi, kartoshka,loviya….
―Rasmli ertak‖ o‘yinida savollar berish bilan ham ertak to‘liq bayon etiladi, ham 
bolaning og‘zaki nutqi orttiriladi.Ammo ertakni bir boshdan aytib bering- desangiz 
aytib bera olmaydilar.Dastlabki kunlarda rasmdagi har bir detalga alohida savol 
berish kerak.Savolga javobni to‘liq qaytarishga e‘tibor berish lozim.
―Alifboni jonlantiramiz‖ o‘yinida alifbodagi ko‘rsatilgan harflarga so‘zlar, 
gaplar, matndan topib o‘qish, ismlar kabilarni aytish, yozish yoki o‘qish, qayta 
hikoyalash kabi vazifalarni bajariladi. Masalan; matn, ertak o‘qilganda alifbodan 
qaysi harfni ko‘rsatilsa shu harf bilan boshlangan gaplarni topib o‘qish o‘yini. Bunda 
o‘quvchining harf tanishi va o‘qish tezligini oshiriladi 
Matematikada esa, o‘quvchilar shu harfning tartib raqamidagi sonlar bilan 
ishlashlari mumkin. Masalan; S harfi alifboda 18-da turadi, demak 18 soni bilan 
bog‘liq misollar, raqam hosil qilish yoki boshqa masalalar yechiladi.Har bir harfni 
o‘tganda, albatta uning alifbodagi o‘rnini birgalikda jo‘rovoz bo‘lib topiladi, 
sanaladi.Shu son yozuv taxtaga katta qilib, bilag‘on o‘quvchi yoki o‘qituvchi 
tomonidan yozib qo‘yiladi.Xona birliklariga ajratiladi. 
Savod o‘rgatish davrining eng ahamiyat beradigan jarayoni shundaki, har bir 
tovushni o‘rgatish jarayonidayoq, diktant olinishi lozim.Bosh ―A‖, kichik ‖b‖, bosh 
―B‖, kichik ‖a‖. Ikki-uch tovush o‘tilganda, bo‘ginlar ustida diktant olinadi. 
On,no,an,na…bu kabi jarayonlar o‘quvchining yozma nutqining oshishiga sabab 
bo‘ladi. 
Kesma bo‘ginlar ustida ishlash, bosma harflarni yozma harflarga aylanitirib 
yozish o‘quvchining og‘zaki va yozma nutqining o‘sishiga ijobiy ta‘sir qiladi.
Savod o‘rgatish davrida har bir darsda musiqa tinglash, musiqaga jo‘rovoz 
bo‘lish orqali o`quvchilarning ruhiy-emotsional holati ortadi, charchash va 
zerikishning oldi olinadi.Bolada baxt garmoni tugiladi va shu orqali fikrlash, tasavvur 
qilish, oy‘lash, so‘zlash doirasi kengayadi. 
O‘quvchilar bilan o‘tkaziladigan bunday o‘yinlarni tahlil qilinib, yakuniy 
hulosalar chiqarishda, albatta, o‘quvchilarning ishtiroklari, o‘yin qoidalarni tezda 
tushunib, to‘g‘ri bajarilishi kabilarni hisobga olinadi va rag‘batlantiriladi.Savod 
o‘rgatish davrida rag‘batlantirish natijaning asosiy omili hisoblanadi. Bunday 
rag‘batlantirishlar darsga e‘tiborsiz o‘quvchilarning diqqatini jamlaydi.O‘zlashtirishi 
sust o‘quvchilarni ishtiroklarini e‘tiborga olib, ularni bunday o‘yinlarga ko‘proq jalb 
qilib turilsa, kelgusidagi o‘yin uchun bolada bevosita tayyorgarlik ko‘rish malakalari 
shakllana boshlaydi.
Demak, savod o‘rgatish davrida didaktik o‘yinlarni qo‘llash, o‘quvchilarning 
nutqini o‘stirishdagi amaliy ahamiyati bilan birga, o‘quvchilarni tarbiyaviy ahamiyati 
va bilim olishga qiziqish uyg‘otishdagi ahamiyatida ham juda katta ta‘sirga ega.U o‘z 

---