―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
293 
www.academiascience.uz
Bibi Seshanba esa odatda oila baxtining himoyachisi sanalgan. Bibi Seshanba 
marosimi ham ayollarning diniy urf-odati bo‘lib, seshanba kunlari o‘tkazilgan. Bu 
kunda Qur‘onning ma‘lum suralari yodlanib amru ma‘ruf, diniy qonun-qoidalari, 
hadislar o‘qilgan. Hozirgi kungi manbalarga yuzlansak, mamlakatimizning turli 
hududlarida Bibi Seshanba marosimi seshanba kunlai otinoyi boshchiligida 
o‘tkaziladi. O‘zbek va Tojik xalqlarida Bibi Seshanba oilaviy baxt, tikuvchi va 
yigiruvchi ayollar homiysi ramzi sifatida qaraladi. Bugungi kunda ham odatga ko‘ra, 
marosim turmushga chiqmagan qizi bor xonadonlarda ayollar tomonidan o‘tkaziladi. 
Bunda albatta umoch oshi (xamir ovqat), 7 ta chalpak (yog‘da pishirilgan yupqa 
non), 7 ta obi non, suyuq va quyuq taomlar pishirilgan. Shuningdek, 2 ta shamdan 
ham foydalanilgan. 
Marosimga qadar xonadonning to‘rt burchagiga likopchaga un solib qo‘yilgan. 
Ayrim hududlarda xamir rayhon solingan suvdan tayyorlangan. Bu birinchidan, 
rayhon jannat o‘simligi deb hisoblangani bilan, ikkinchidan, taomga xushbo‘y hid 
berishi bilan bog‘langan. Marosimning asosiy ramzlaridan biri supra hisoblangan. 
Suprada un elash bilan bog‘liq turli odatlar bajarilgan. Bunday marosimlarda 
xonadon erkakalri ishtirok etmaydi. Otinoyga oq ro‘molcha, shirinliklar, pul sovg;a 
qilingan. 
Bibi Seshanba odatida Mushkulkushodga nisbatan ishtirokchi xotinlar 
ko‘pchilikni tashkil qilgan. Bibi Seshanbalarda Payg‘ambar alayhissalomning qizlari 
Bibi Fotima hayotidan turli rivoyatlar, hikoyalar, ibratli voqea-hodisalar hikoya qilib 
berilgan. 
Shunday rivoyatlarning birida aytilishicha, Bibi Fotima shunchalik merhribon, 
saxovatli, ko‘ngilchan ekanlarki, hatto supra yoyib, non qilishga o‘tirganlarida, to 
xamir qorib non yopilmagunicha suprani turli qushlar, kabutarlar o‘rab olib, unni 
cho‘qishib, iste‘mol qilisharkan. Bibi Fotima ularning bu yoqimli mashg‘ulotlariga 
halaqit bermas ekanlar. Bir gal tag‘in shu mashg‘ulot bilan ovora bo‘lganlarida 
otalari Muhammad s.a.v. shoshiltirib, ummatlari uchun tezroq non yopishlarini talab 
qilib qolibdilar. Bibi Fotima qush-u kabutarlarni supra ustidan nechog‘liq 
haydamasin, ular nari siljishmasmish. Shunda Bibi Fotima qo‘llaridagi xamir 
chaqichi bilan bir qushning ko‘kragiga sekin turtibdilar. Bu Bibi Fotimaning yaxshi 
ko‘rgan parrandalari, beozor musicha ekan. Shu sababdan bo‘sa kerak, bazi bir 
joylarda musichani Bibi Fotima deb ham atashadi. 
Bibi Mushkulkushod, Bibi Seshanba odatlari ayollar diniy marosimi sifatida 
hayr-sadaqa, hidoyi odatlariga yaqin bo‘lib, Islom dini aqidalaridan biri sifatida 
yashab kelayotir. Shunday odatlardan yana biri Mavlud hamdir. Mavlud tug‘ulish 
degani bo‘lib, Muhammad Payg‘ambarning tug‘ilgan kunlari sifatida nishonlanadi. 
Marosimda Muhammad s.a.v. ning hayotlari haqidagi Mavlud kitobi o‘qiladi. 

---