Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

қийматидан ташкил топади. Қишоқ хўжалик кооперативлари (ширкат
хўжаликлари)
да пай жамғармаси – ширкат хўжалиги аъзоларининг пай
бадалларидан,фермервадеҳқонхўжаликларидаэсаўзигақарашлиуй-
жойлар,
хўжалик иморатлари,қишлоқ хўжалик экинзорлари ва дарахтзорлари,дов-
дарахтлар,маҳсулдорчорвамоллари,паррандалар,қишлоқхўжаликтехникаси,
асбоб-
ускуна ва ашё-
анжомлари, транспорт воситалари, пул маблағлари,
интеллектуал мулк объектлари,шунингдек бошқа мол-
мулклардан ташкил
топади.
Давлат корхоналарида эса давлат мулки ҳисобланган устав фонди
шакллантирилади.
Аудитортекширув чоғидабарчатаъсисчиларқонунчиликкамувофиқ ўз
улушлариниуставкапиталигаўзвақтидаватўғриҳамдатўлиққўшганликларини
аниқлашикерак.
Масалан,масъулиятичекланганжамият(
МЧЖ)уставкапиталигажамиятни
рўйхатгаолишпайтидаҳарбириштирокчикамида30%улушиниқўшганбўлиши
керак.
Корхонауставкапиталигатаъсисчилартомониданулушларқўшилмаганёки
тўлиққўшилмаганҳолатларнинганиқланиши,тегишлибошқаруворганлариучун
корхонатаъсисэтилмаганватугатилишикеракдебтопилишигаасосбўлади.
Таъкидлаш жоизки, таъсисчилар томонидан устав капиталига улуш
сифатида қўшиладиган маблағлар Ўзбекистон Республикасида амалдаги
қонунчиликкамувофиқҚҚСгатортилмайди.Шунингдек,корхоналарнитугатиш
ёкиқайтаташкилэтиш чоғидапай(
улуш)кўринишиданатураёкипулшаклида

---

олинганмаблағларҳам,уларнингуставфондиданҳамдаюридикшахсларпай
(
улуши)
даношибкетмаганмиқдорда,ҚҚСгатортилмайди.
Уставкапиталигаулушларпул,қимматлиқоғозлар,бошқабуюмларёки
мулкий ҳуқуқлар ҳамда пулда баҳоланадиган бошқа ҳуқуқлар шаклида
қўшилиши мумкин. Шу боисдан аудитор таъсисчилар улушларини пулда
баҳолашнинг тўғрилигини текшириши муҳимдир. Хўжалик жамияти
таъсисчисининг улушини пулда баҳолаш жамият таъсисчилар ўртасидаги
келишувгамувофиқамалгаоширилади.Қонундакўздатутилганайримҳолларда
эсамустақилэксперттомониданбаҳоланишикерак.
4.Синтетиквааналитикҳисобрегистрларинитекшириш.
Бухгалтерияҳисобинингжурнал-
ордершаклиқўлланиладиганкорхоналарда
амалдагиқоидаларгамувофиқ8310-
8330счётларбўйича№13-журнал-
ордерва
аналитик
ҳисоб
ведомостлари
қўлланилади. Бухгалтерия
ҳисоби
компьютерлаштирилганкорхоналарда8300-
уставкапиталиниҳисобгаоладиган
счётлар (
8310-
8330)
,4610-
»Устав капиталига улушлар бўйича таъсисларнинг
қарзлари»ва6620-Чиқибкетаётгантаъсисларнингулушларибўйичақарзлар»
счётлари бўйича синтетик ва аналитик ҳисоб юритиладиган компьютер
дастурлариқўлланилади.
Шунингдек,Бошдафтарёкиоборот-
сальдоведомостлариҳамтекширилади.
Қоидага кўра,таъсисчилар томонидан устав капиталига қўшиладиган
ҳиссаларҳисобдавабалансдауларнингҳақиқатдакирим қилиниш меъёрига
қараб акс эттирилади:асосий воситалар,номоддий активлар,товар-
моддий
қийматликларучунқабулқилиш-
топширишдалолатномасинингтузилгансанаси,
пул маблағлари учун маблағларинингкорхона счётига келиб тушгани (
банк
кўчирмасиваунгаиловақилингантегишлиҳужжат)
.Бундаушбуҳиссаларнинг
аналитикҳисобиҳарбириштирокчибўйичаюритилади.
Ҳиссаларнинг белгиланган миқдори кирим қилинганидан сўнг устав
капиталинингташкилэтилишиҳисобдааксэттирилади.