Ikkinchi jahon urushi yillarida o'zbek xalqining fashizm ustidan qozonilgan g'alabaga qo’shgan hissasi

General Uzoqov (o`ngdan ikkinchi, telpakda) bir guruh jangchilar bilan Reyxstag oldida. Berlin, 1945 yil.


O`zbekistonlik 120 mingdan ortiq yigit, qiz urush frontlarida mardlik va matonat ko`rsatgani uchun jangovor orden va medallarga, 338 kishi esa Qahramon unvoniga sazovor bo’ldi. 82 nafar O`zbekistonlik askar uchala darajadagi Shuxrat ordeni bilan mukofotlandi.

2430 nafar hamyurtimiz “Budapeshtni ozod qilish uchun” medali, 1706 kishi “Berlin olingani uchun”, 190208 kishi “Germaniya ustidan g`alaba qozonganligi uchun” medali bilan taqdirlanganlar.

Ittifoqchi davlatlar bilan bo`lgan kelishuv va Sharqda xavf solib turganligi sababli 1945-yil 9-avgustga o`tar kechasi sovet xukumati Yaponiyaga qarshi urush boshladi. 2-sentyabrgacha davom etgan bu jangda 6 770 nafar O`zbekiston jangchilari ishtirok etib, Kvantun armiyasini mag'lubiyatga uchratishdi. Yaponiyaning taslim bolishida N.Latipov, A. Karimov, U. Doniyorov kabi ko’plab hamyurtlarimiz yuksak harbiy mahorat va jangovor faolliklarini namoyon etishdi.

Katta qurbonlar evaziga bo’lsa ham, O’zbekistonliklar insoniyatni fashizm balosidan qutqarishga munosib hissa qo’shdilar.

Urush yillarida I.Stalin o`ta qaltiqqo`llik qilib, shafqatsizlarcha bir qancha aholini «sotqin» deb, ularni mamlakat ichkarisiga majburan ko`chirtirgan edi. Shulardan O’zbekiston xududiga Qrimdan 151 604 qrim-tatarlar, Gruziyadan 110 mingga yaqin mesxeti turklari, Shimoliy Kavkazdan 20 mingdan ortiq ingush, 4.5 ming arman va greklar ko’chirib keltirilgan. Ular qattiq nazoratda, repressiya rejimiga qat'iy rioya qilgan holda yashashga mahkum etilib, Milliy davlat tuzimlalari va konstitutsion huquqlardan mahrum etilgan edilar. Lekin O`zbekistonliklar ko`chirib keltirilganlarni o`z uylariga qabul qilib, o`zlarining ma'naviyati, insonparvarligini namoyon qildilar.

Xalqimizning fidokorona mehnatlari, jangchilarimizning qahramonona jasorati sabab nemis-fashist bosqinchilariga qarshi olib borilgan, uzoq vaqt davom etgan urush g'alaba bilan yakunlandi.