Ikki yoki bir necha shaxsning fuqarolik huquqlari va burchlarini

374-modda. Kechikib olingan aksept
Aksept to‘g‘risida o‘z vaqtida yo‘llangan bildirish kechikib
olingan hollarda oferta yo‘llagan taraf boshqa tarafga aksept
kechikib olinganini darhol bildirib qo‘ymasa, aksept kechikkan
hisoblanmaydi.
Agar oferta yo‘llagan taraf boshqa tarafga uning kechikib olingan
akseptini qabul qilganini darhol ma’lum qilsa, shartnoma tuzilgan
hisoblanadi.
1. Mazkur moddaning qoidalari ofertada aksept muddati
ko‘rsatilgan yoki shunday muddat qonunda o‘rnatilgan holatlarda
tadbiq etiladi. Bu holda aksept o‘z vaqtida jo‘natilgan bo‘lishi
zarur, uning kechikib kelishi esa kechikishining sabablaridan
qat’iy nazar, uchinchi shaxslarning (ko‘pincha pochta, telegraf va h.k.)
faoliyati bilan bog‘liq bo‘lishi shart.
Sharhlanayotgan moddaning 1-qismi oferta yo‘naltirilgan shaxs
ning manfaatlarini himoya qiladi. Umumiy qoidaga ko‘ra, agar
akseptga oid bildirish o‘z vaqtida jo‘natib yuborilgan bo‘lsa-yu,
oferent uni kechikib olgan bo‘lsa, FKning 372-moddasiga muvofiq
shartnomani tuzilmagan deb hisoblanishi lozim bo‘lsa-da, aksept
kechikib qolgan hisoblanmaydi. Faqat oferent akseptni jo‘natgan
shaxsni akseptni kechikib olganligi haqida zudlik bilan ogoh
etgan taqdirdagina, aksept kechikib kelgan deb hisoblanadi. Shuni
nazardan qochirmaslik kerakki, bunday xabar faqat oferent akseptni
kechikib olgan hollardagina yuboriladi, bu esa oferent aksept yo‘lda
kelayotgan paytda o‘z ofertasini chaqirib olishiga yo‘l qo‘ymaydi.
Aksept to‘g‘risidagi xabarnoma yozma shaklda tuzilgani sababli,
uning olinganligi to‘g‘risidagi bildirish ham yozma bo‘lishi shart.
Shu bilan birga aksept to‘g‘risidagi xabarnomani o‘z vaqtida
jo‘natib yuborgan shaxs uning kechikishiga aybli bo‘lgan uchinchi
shaxsga (pochta, telegraf va h.k.) yetkazilgan zararni qoplash talabini
qo‘yishga haqli. Aksept o‘z vaqtida jo‘natilganligiga isbot bo‘lib
pochta muhrlari, shtempeli, buyurtma xat olinganini tasdiqlovchi
kvitansiyalar, aloqa bo‘limining ma’lumotnomasi va h.k. xizmat
qilishi mumkin.
2. Sharhlanayotgan moddaning 2-qismi, aytish mumkinki, oferent
manfaatlarini himoya qiladi. Agar aksept kech olinganligiga qaramay,
oferent ikkinchi tarafga zudlik bilan mazkur akseptni ham qabul
qilaverishini bildirsa, shartnoma tuzilgan hisoblanadi. Binobarin,
akseptga oid xabarnoma yuborgan shaxs, aksept kechikkanligi vajidan
shartnomani tuzishdan bosh tortishga haqli emas.
779III bo‘lim. MAJBURIYaT HUQUQI