Ijtimoiy siyosat

1950
–
1980-yillarda Yevropa Ittifoqiga kiruvchi o„nta 
mamlakatning ijtimoiy himoyaga sarflangan xarajatlari (YaIM ga 
nisbatan %da)
44
 
Mamlakatlar 
1950 y 
1955 y 
1960 y 
1965 y 
1970 y 
1975 y. 
1980 y. 
Germaniya
14,8 
14,2 
15,1 
16,6 
17,3 
23,7 
24,2 
Daniya
8,4 
9,8 
11,1 
12,2 
16,6 
22,5 
29,9 
Finlyandiya 
6,7 
7,6 
8,7 
10,6 
13,1 
15,7 
18,4 
Fransiya 
- 
13,4 
13,4 
15,85 
15,3 
24,1 
26,7 
Buyuk 
Britaniya 
10,3 
9,5 
11,2 
11,7 
13,8 
16,4 
17,3 
Italiya 
8,5 
10,4 
11,7 
14,8 
16,3 
21,2 
21,5 
Niderlandiya 
7,1 
8,4 
11,1 
15,7 
20,2 
25,5 
28,3 
Norvegiya 
5,7 
7,5 
9,4 
10,9 
15,5 
18,5 
20,2 
Avstriya 
12,4 
12,8 
13,8 
17,8 
18,8 
20,2 
22,5 
Shvetsiya 
8,3 
9,9 
11,3 
13,6 
18,8 
25,1 
31,9 
O‗rtacha 
9,3 
10,2 
11,4 
13,4 
15,8 
21,4 
24,3 
Aholining farovonligini oshirishda Beveridj hisobotida ko‗rsatilgan 
beshta yirik chegaralanish: kambag‗allik, boshpanasizlik, kasallik, 
savodsizlik va ishsizlikni bartaraf etish muhim hisoblangan. Ushbu 
davrda davlat tayanch sanoat tarmoqlarini milliylashtirish va 
rag‗batlantiruvchi soliq tizimini shakillantirish bilan birgalikda 
birdamlikka asoslangan jamiyatni keltirish vazifasini bajardi. 1946 yilda 
Buyuk Britaniyada qabul qilingan Sug‗urtalash to‗g‗risidagi milliy 
qonunda ishsizlik, kasallik, homiladorlik va tug‗ruq bo‗yicha nafaqalar, 
yoshga doir pensiyalar va zarur hollarda vafot etganlik munosabati 
marhumning yaqinlariga moddiy yordamlar ko‗rsatish belgilab qo‗yildi. 
Ijtimoiy siyosat 20 yil davomida Beveridj tomonidan ishlab chiqilgan 
ko‗rsatma va tavsiyalarini qamrab olgan model bo‗yicha amalga 
oshirildi.
45
44
The student‘s companion to Social Policy P. 128. 
45
The student‘s companion to Social Policy P. 128 

---

65 
Ijtimoiy hayotga davlatning faol aralashuvi ijtimoiy himoya 
dasturlarining qamrovini kengaytirishga shart-sharoitlar yaratish bilan 
birgalikda, davlatning ijtimoiy sug‗urta faoliyatini amalga oshiruvchi 
ishtirokchiga aylantirdi. G‗arbiy Yevropa mamlakatlarining ijtimoiy 
himoya 
tizimini 
rivojlantirishga 
ustuvorlik 
berilishi 
mintaqa 
iqtisodiyotidagi 1950–1970-yillardagi qulay iqtisodiy kon‘yunktura bilan 
birgalikda ko‗pchilik hukumat tepasiga ijtimoiy yo‗naltirilgan siyosat 
tarafdori hisoblangan partiyalar vakillarining kelishi bilan bog‗liq bo‗ldi. 
Empirik 
tadqiqotlar 
ko‗rsatishicha, 
hukumatlarning 
g‗oyaviy 
yo‗naltirilganligi XX asrning 70-yillaridagi iqtisodiy pasayish davrida 
ham ijtimoiy dasturlarning kengayishiga jiddiy ta‘sir ko‗rsatmadi. 
Hukumatlardagi partiyaviy-siyosiy tarkib va ularning g‗oyaviy 
yo‗nalishlaridan qat‘iy nazar 1980-yillarning boshlarigacha ijtimoiy 
xarajatlarning o‗sish sur‘atlari G‗arbiy Yevropa mamlakatlarida yuqori 
bo‗ldi (3.3.3-jadval). 
3.3.3-jadval