1-Afsona. O'z joniga qasd qilish haqida gapirar ekan inson faqat o'ziga etibor
jalb qilishni istaydi.
O'z joniga qasd qilish haqida gapirgan yoki Suitsidal
urinishni sodir etgan
insonlar kuchli qalb og’rig'ini xis qiladilar. Ular boshqa insonlarga shuni xabar
qilmoqchi bo'ladilar. Hech qachon o'z joniga qasd qilish xatarini va bu xaqda
suxbatlashib uning sabablarini aniqlash imkoniyatini chetda qoldirmang.
2-Afsona. Inson Suitsidni xech kimni ogoxlantirmay amalga oshiradi.
Tadqiqotlami
ko'rsatishicha
insonlar
o'zlarining
rejalari
haqida
ogohlantiruvchi belgilar berar ekanlar. O'z joniga qasd qiluvchi insonlaming 10
tadan 8 tasi atrofdagilarga o'z qarorlari haqida ma'lum axborotni beradilar.
3-Afsona. O'z joniga qasd qilishga moyillik irsiyat orqali o'tadi. Suitsidga
moyillik genetik yo'l orqali o'tmaydi.
4-Afsona. O'z joniga qasd qilish xolatlari faqatgina jam iyatning yuqori qatlam
vakillari - siyosatchi, yozuvchi, artist va boshqalar orasida sodir etiladi.
Ma'lumki Suitsidal urinishni jamiyatning turli
ijtimoiy qatlamlari amalga
oshiradi. Jamiyatning barcha bo'g'inlaridagi Suitsidlar soni deyarli bir xil.
5-Afsona. Barcha Suitsidal shaxslar ma'lum psixologik buzilishlardan aziyat
chekadilar.
Suitsidal urinishni amalga oshiruvchi insonlaming hammasi ham ruhiy kasal
odamlar emas. O'z joniga qasd qilish haqida o'ylayotgan odam ojizlik va
umidsizlikni xis qiladi, kuchli emotsional holatda bo'lganliklari uchun yuzaga
kelgan muammodan chiqish yo'lini ko'rmaydilar. Bu u ma'lum psixologik
buzilishdan aziyat chekmoqda degani emas.
6-Afsona. Suiqasd haqidagi suxbatlar insonni o'z
joniga qasd qilish niyatini
jiddiylashtirishi mumkin.
Suiqasd haqidagi suxbatlar uni amalga oshirilishining sababi bo'la olmaydi.
Agar bu mavzuda suxbatlashilmasa u holda mavjud xavfni sezmay qolish
mumkin. Ko'p xollarda dildan suxbat qurish Suitsidentni rejalarini oldindan
sezishga imkon beradi.
7- Afsona Agar inson o'z joniga qasd qilishga uringan bo'lsa u hayotining
oxirigacha Suitsidal shaxs bo'lib qoladi va kelajakda suiqasdni yana takrorlaydi.
Suitsidal inqiroz vaqtinchalik xolat hisoblanadi. U bir umr davom etmaydi.
A gar insonga vaqtida yordam ko'rsatilsa (pisxologik yoki boshqacha), unda u bu
inqirozdan chiqib ketishi va suiqasd fikridan butunlay qaytishi mumkin.
8-Afsona. O'z joniga qasd qilish haqida o'ylagan insonlar shunchaki yashashni
xoxlamaydilar.
Suitsid haqida o'ylaydigan insonlaming katta qismi hayot va o'lim o'rtasida
qay birini tanlashni bilmay arosatda qoladilar. Ular o'limni o'z hayotlarini yakuni
81
sifatida emas balki chidab bo'lmas qalb og'rig'idan xalos bo'lishning yo'li deb
o'ylaydilar.
9-A fsona. Erkaklar ayollarga nisbatan Suitsidni ko'proq amalga oshiradilar.
A yollar Suitsidal urinishni erkaklarga nisbatan taxminan 3 barobar ko'proq
am alga oshiradilar. Biroq erkaklar urinishlari ayollarnikiga nisbatan 3
barobar
ko'proq o'lim bilan yakunlanadi, chunki erkaklar qutqarib qolish extim oli kam
bo'lgan yo'llar bilan o'z jon iga qasd kiladilar.
10-Afsona. Suitsidal urinish chog'idagi barcha xatti - harakatlar o'ylanmagan,
im pulsiv va xech qanday rejaga asoslanmagan bo'ladi.
H ar doim ham bunday emas. Hayotni tark etishni istaganlaming ko'pchiligi
o'z xatti-harakatlarini oldindan rejalashtiradilar.
11-afsona. Inson o'z joniga yaxshi kayfiyatda bo'la turib vaziyat taqazo etgani
uchun ham qasd qilish mumkin.
Yaxshi kayfiyat bilan hayotdan ketmaydilar, bunga odatda kuchli depressiv
xolat sababchi bo'ladi.
12-afsona. Suitsid va alkogolizm,
narkomaniya, taksokamaniya o'rtasida
sezilarli aloqa mavjud emas.
Alkogol, narkotik va toksik moddalarga tobelik Suitsid faktorlaridan
hisoblanadi. D epressiv kayfiyatdagi insonlar ko'pincha aynan shu m oddalar
yordam ida qalb og'riqlaridan xalos bo'lish haqida o'ylaydilar. Bu esa o'z navbatida
im pul'siv xulqni keltirib chiqarishi mumkin, chunki bu moddalar tanqidiy fikralsh
va idrok etish qobiliyatiga zarar yetkazadi.
13-Afsona. Suitsid kam uchraydigan holat.
Shim oliy Am erikada Suitsid axoli o'limi sabablarining o'ndan birini tashkil
etadi. O'lim haqida Shimoliy Amerika Qo'shma Shtatlari
fuqarolarini yarmidan
ko'prog'i o'ylab ko'rgan. Suitsidal urinishni har 250 odamdan biri sodir etadi. Bu
raqam lar yanada ko'proq bo'lishi mumkin chunki ba'zi suiqasdlar baxtsiz xodisa
sifatida qayd etiladi.
14-Afsona. Agar inson o'limga qaror qilgan bo'lsa, uni to'xtatib bo'lmaydi.
O 'z jon iga qasd qilishni o'ylagan insonlaming ko'pchiligi hayot va o'lim
orasida bo'ladilar. Y ordam so'rab mutaxassisga murojat etish ular fikrining
am bivalentligi va boshqa yo'l topishdan umidvor ekanliklari haqida xabar beradi.
Suitsident bilan birinchi uchrashuvda psixoterapevt quyidagilar amalga
oshirish talab etiladi:
- suitsident bilan empatik aloqani o'matish
- xali ham m asi yaxshi bo'lib ketishiga umid uyg'otish
-yaqin kelajak va xozirgi vaqt uchun Suitsidal xavfni baxolash imkonini beruvchi
m a'lum otlam i suitsidentdan olish.
82
N im a sababdan o'z joningizga qasd qilmoqchisiz degan savolga Suitsidentlar
odatda quyidagicha javob beradilar:
- hayotim mazmunsiz, hayot menga xech
narsa bera olmaydi
- men boshqa yashay olmayman, men xech qachon baxtli bo'la olmayman
- bu azoblarga chek qo'yishning yagona yo'li
- men oilam uchun ortiqcha yukman, mensiz ularga yaxshiroq bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
