«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

7.

4. Zamonaviy sharoitlardagi tashqi muhitda menejerlar duch keladigan 

muammolar 

           Zamonaviy  sharoitlardagi  tashqi  muhitda  menejerlar  duch  keladigan 

muammolarni xorijiy kompaniyalar ish faoliyati misolida ko’rib chiqamiz. 

 Avvalgi  4  yil  davomida  sotuvdagi  o’zib  ketish  kutilgan  bo’lishiga  qaramay, 

Whirlpool  Corporation,  mahsuloti  davomiyligini  10%ga  oshirib  ulgo’rgan 

tashqilot,  narxlarni  tushirish  va  davomiylikni  yanada  oshirishda  davom  etmoqda. 

Va u o’zining himoyaviy harakatlarida yol’g’iz emas. 2000-2009 oralig’idagi o’n 

yillik  bazi  tashqilotlar  uchun  qiyin  bo’ldi.  Misol  uchun,  bazi  kompaniyalar 

tomonidan ma’lum bizneslar 10 yillik boshidayoq o’zlashririb bo’lindi

17

. Bularga: 

Compaq  (hozirda  Hewlett-Packard  ichida),  Gillette  (Procter&  Gamble  ning 

ichida),  Anheuser-Busch  (hozirda    Anheuser-Busch  InBev  ning  ichida),  and 

Merrill  Lynch  (  Bank  of  America  ning  ichida  )  kiradi.  Boshqalar  esa  baravar 

maydonni  tark  etdi,  misol  uchun,    Lehman  Brothers,  Circuit  City,  and  Steve  & 

Barry’s (barchasi inqirozga yuz tutdi) and WorldCom and Enron (ikkisi ham etnik 

tortishuvlar  jarayonida).Tashqi  ta’sirning  ta’siri  oxirgi  10  yillikda  nimalar  yuz 

berganiga qarab baholanadi. 

                                                 

17

 Robbins Stephen P.Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11th ed. R5647 2012.

 

46-50-betlar 

---

75 

 

Tashqi  ta’sir  atamasi  tashqilotdan  tashqaridagi  tashqilot  faoliyatiga  ta’sir 

etuvchi kuchlar va faktorlarga nisbatan ishlatilinadi. 5-chizmada ko’rsatilishicha, u 

birnechta komponenetlarni o’z ichiga oladi. Iqtisodiy component ustama darajalari, 

infilatsiya,  kirimdagi  o’zgarishlar,  bozordagi  narx  navo  o’zgarib  turishlari,  va 

biznes  bosqichlari  kabi  faktorlarni  o’z  ichiga  oladi.  Demografik  komponentga 

aholining  yoshi,  irqi,  jinsi,  talim  darajasi,  geografik  joylashuvi,  kirim  va  oilaviy 

tuzilishi  kiradi.  Siyosiy/Qonuniy  komponenet  esa  federal,  hukumat,  mahalliy 

qonunlar,  shuningek  global  qonunlar  va  bohqa  davlatlar  qonunlarini  o’z  ichiga 

oladi. Yana davlatning siyosiy ahvoli va stabilligini ham o’z ichiga oladi.  

Ijtimoiy-madaniy  tarkiblar  esa  ijtimoiy  va  madaniy  omillarni,  ya’ni  qadr-

qimmat,   munosabat, tendensiya, urf-odatlar, hayot tarzi, etiqodlar, didlar va xulq 

atvor  kabilarni  o’z  ichiga  oladi.  Texnologik  komponentga  esa  ilmiy  va  sanoat 

kashfiyotlari  kiradi.  Global  component  esa  globallashuv  jarayoniga  tasir 

o’tkazuvchi  muammolarni  va  dunyo  iqtisodini  o’z  ichiga  oladi.  Menejerlarning 

qarorlari  va  harakatlaridagi  potensial  cheklovlarni  shu  komponentlar  yaratib 

beradi.  Bulardan  2tasiga  chuqurroq  nazar  solamiz,  bular:  iqtisodiy  va  demografik 

jihatlar

18

.  

 

 

         Iqtisodiy inqiroz – bazi analitiklar tomonidan “Buyuk Chekinish” deb atalgan 

–  AQSHdagi  uy  eagalri  uy  to’lovlarini  to’lay  olmasliklarini  anglab  yetganida  uy 

oldi  sotti  bozoridagi  yuzaga  kelgan  tartibsizlikdan  boshlandi.  Bu  muammolar  tez 

orada kredit bozorlarini ham vayron qildi. 

Birdaniga,  biznes  amaliyotlari  uchun  kreditlar  imkonsizga  aylandi.  Bu  iqtisodiy 

noqulayliklar-ning dunyo bo’ylab tarqalishiga ko’p vaqt ketgani yo’q. 

                                                 

18

 Robbins Stephen P.Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11th ed. R5647 2012.

 

46-50-betlar