«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

 
Qisqacha xulosalar: 
O‘ziga xos xususiyatga ega bo‘lgan birjani tug‘ulishi Yaponiyada I asrga, 
qadimgi Rimda I asrning oxiriga, Florentsiyada esa XIII asr ga to‘g‘ri keladi. XVI – 
XVIII asrlarda Yevropa mamlakatlarida birjalarni paydo bo‘lishi ulgurji bozor 
faoliyatini boshlanishiga olib keldi. 
Sanoat inqilobi oziq-ovqat va hom ashyoga bo‘lgan talabni tez ortishiga, Jahon 
savdosini hajmi, ham tovar xillarini o‘sishi, bir xil xususiyatli tovarga qo‘yiladigan 
talab ko‘rsatkichlarining ortishiga olib keldi. Tovar birjalari faoliyat doirasiga 
tovarlar standartlarini o‘rnatish, kontraktlar shakl-nusxalarini ishlab chiqish, baho 
kodi, anglashilmovchiliklar yechimi (Arbitraj) hamda axborot yig‘ish va tarqatish 
kabi ishlari kiradi. Barcha birjalar borgan sari xalqaro savdo markazlariga aylanib 
bordi. 
Hozirgi vaqtda mavjud real tovarlar birjalari bir nechta mamlakatlardagina 
saqlanib qolgan bo‘lib, ulardagi ayirboshlash hajmi uncha katta emas. Ular odatda 
mahalliy ahamiyatga ega bo‘lgan, kam talab qilinadigan iste‘moli, sotilishi va xarid 
qilinishi sust bo‘lgan tovarlar ulgurji savdosi bo‘lib xizmat qiladi. Ba‘zan ma‘lum – 
muhim tovarlar eksportida mamlakat sanoati manfaatlarini himoyasini tashkil etadi. 
Ulardan eng kattasi Hindiston, Indoneziya, Malayziyada faoliyat ko‘rsatmoqdalar. 
Nazorat savolari. 

---

39 
1.
Birja savdosi shakllari evolyutsiyasi qanaqa? 
2.
Xorijda tovar birjalarini rivojlanishi qanday bo‘lgan? 
3.
Mavjud - real tovarlar birjasi xususiyatlari nimalardan iborat? 
4.
O‘zbekistonda birja faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlari nimalarda namoyon 
bo‘ladi? 
5.
Yagona elektron savdolashuv tizimi maqsad va imkoniyatlari nimada? 
6.
Birja savdosining sharq mamlakatlardagi qaysi savdo bilan o‘hshashliklari 
mavjud? 
7.
Birja savdosining qaysi tamoyillari sharq mamlaktlari xalqlari tarixidagi karvon 
savdo tomoyillari bilan bir hil? 
8.
Birjada elektron savdo tizimini tadbiq etilishi birja uchun qayday imkoniyatlar 
beradi? 
9.
O‘zbekiston agrosanoat univestal birjasi qanaqa vazifani bajarishga xizmat 
qiladi? 
10.
O‘zbekiston agrosanoat universal birjaning qaysi mamalakatlar birjalari bilan 
aloqalari o‘rnatilgan?