Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash

Ideal modellar
odamni fikrlash jarayoni bilan chambarchas bog‘langandir. 
Bunday modellar bilan operatsiyalar miyada amalga oshiriladi. inson tafakkurining 
mahsuli bo’lib, ular tushunchalar, gipotezalar va turli xil qarashlar sistemasidan 
iborat.Iqtisodiy tadqiqotlarda, boshqarish sohalarida, asosan, abstrakt modellash-
tirishdan foydalaniladi. 
Iqtisodiy model-iqtisodiy ob’ektlarning soddalashtirilgan nuxasidir. Bunda 
modelning hayotiyligi, uning modellashtiriladigan ob’ektga aynan mos kelishi 
muhim axamiyatga egadir. Lekin yagona modelda o‘rganilayotgan ob’ektning 
xamma tomonini aks ettirish mumkin emas. Bunda jarayonning eng xarakterli va 
eng muxim belgilari aks ettiriladi.
Model iqtisodiy prognozlashni, o‘rganilayotgan jarayonni ilmiy anglashning 
muxim vositasi bo‘lib xisoblanadi. Modellashtirish jarayoni, ob’ektni yoki 
jarayonni boshlang‘ich o‘rganish, uning amalga oshadigan xususiyatlari va 
belgilarini ajratish, modelning nazariy va tajribaviy taxlili, modellashtirish 
natijalarini ob’ekt xaqidagi xaqiqiy ma’lumotlar bilan solishtirish, modelni 
korrektirovkalash xamda oydinlashtirish kabilar asosida model qo‘rishni tashkil 
etadi.
Modelning hayotiyligi uning modellashtiriladigan ob’ektga qanchalik mos 
kelishiga bog‘liq. Bitta modelda ob’ektni hamma tomonini aks ettirish qiyin 
bo‘lganligidan unda ob’ektning eng xarakterli va muhim belgilarigina aks 
ettiriladi. Shuni ham ta’kidlab o‘tish kerakki, ortiqcha soddalashtirilgan model 
qo‘yilgan talablarga yaxshi javob bera olmaydi, o‘ta murakkab model esa masalani 
yechish jarayonida qiyinchiliklar tug‘diradi.
Modellashtirish o‘rganish va bilish jarayonini kengaytiradi. Model hosil qilish 
uchun ob’ekt har tomonlama o‘rganiladi, tahlil qilinadi. Model tuzilganidan so‘ng, 
uning yordamida ob’ekt to‘g‘risida yangi ma’lumotlar olish mumkin. Shunday 
qilib, ob’ekt to‘g‘risidagi bilish jarayoni to‘xtovsiz jarayonga aylanadi 
Demak, modelning haqiqiyligi to‘plangan ma’lumotlar hajmiga, aniqlik 
darajasiga, tadqiqotchining malakasiga va modellashtirish jarayoniga, aniqlana-
digan masalaning xarakteriga bog‘liq ekan.