Ijtimoiy fanlar fakulteti

2. Ommaviy tartibsizliklar, ularning mohiyati va namoyon bo'lishi.
Ommaviy tartibsizliklar ijtimoiy hodisa sifatida jamiyat uchun jiddiy xavf tug'diradi . Ular turli sabablarga ko'ra paydo bo'lishi mumkin - ijtimoiy-iqtisodiy (oziq-ovqat etishmovchiligi, fojiali inflyatsiya, umumiy ishsizlik va boshqalar), siyosiy (hokimiyatning o'zboshimchaliklari, demokratik erkinliklarning buzilishi, hukumat siyosatidan norozilik va boshqalar), etnik (milliy ozchiliklarning huquqlarining buzilishi yoki aksincha, mahalliy bo'lmagan etnik guruhlarning ijtimoiy hayotining muhim sohalari vakillarida ustunlik va boshqalar), diniy (turli dinlar vakillari o'rtasidagi kurash), jinoiy (jinoiy guruhlar o'rtasidagi ta'sir doiralarini qayta ko'rib chiqish uchun kurash) va boshqalar. Masalan, so'nggi paytlarda ekstremistik guruhlar, antiterroristik harakatlar va futbol muxlislari o'rtasidagi to'qnashuvlar keng tarqalmoqda. Ammo g'alayonning sabablari nima bo'lishidan qat'i nazar, ular to'g'ridan-to'g'ri qarama-qarshilikka, mojarolarga aylangan ziddiyatlarga asoslanadi. Ularning paydo bo'lishi tabiati bo'yicha, ular qasddan bo'lishi mumkin, ya'ni. ma'lum bir ijtimoiy kuchlarning xatti-harakatlari natijasida yoki bexosdan ba'zi bir ob'ektiv omillar ta'siri ostida o'z-o'zidan paydo bo'lgan. Harakatlar ko'lamiga ko'ra, ular, qoida tariqasida, mahalliy va mahalliy xususiyatlarga ega, chunki ba'zi bir shahar hududida yoki kichik shaharchada tarqalishi. Agar tartibsizliklar mahalliy ziddiyatlardan tashqarida bo'lsa, lekin ular birinchi savolda aytib o'tilgan barcha oqibatlarga olib keladigan mintaqaviy mojarolarni o'z ichiga oladi.
Ushbu ijtimoiy hodisaning mexanizmini qidirish kerak ommaviy kayfiyatjamiyatda hukmronlik qilish, bu odamlarning katta hajmini qamrab oladigan ruhiy holatlar, ular uchun bir hil subyektiv signal reaktsiyasi, konfor yoki noqulaylikning maxsus tajribalari. Integratsiyalashgan shaklda bunday fikrlar uchta asosiy fikrni aks ettiradi. Birinchidan, hayotning umumiy ijtimoiy-siyosiy sharoitlaridan qoniqish yoki norozilik darajasi. Ikkinchidan, berilgan sharoitlarda odamlarning ijtimoiy-siyosiy da'volarini amalga oshirish imkoniyatining sub'ektiv bahosi. Uchinchidan, da'vo qilish uchun shartlarni o'zgartirish istagi.
Ommaviy kayfiyat, maxsus psixologik holatlar kabi, to'g'ridan-to'g'ri hissiyotlardan ozroq yoki ongli fikrlarga o'tish holatida, kundalik hissiyotlardan kelib chiqadi, ammo sharoitlar, ijtimoiy-siyosiy hayot, uning me'yorlari va tamoyillari asosida oqilona tarzda ijtimoiy-siyosiy nuqtai nazardan taqqoslanadi. Ularni ijtimoiy fanlarda an'anaviy ravishda namoyish etiladigan "ommaviy kayfiyat" ga qaytarib bo'lmaydi ular nafaqat ijtimoiy-me'yoriy (aslida odatdagi ma'noda "ommaviy"), balki real hayotda yuzaga keladigan boshqa tarkibiy qismlarni ham o'z ichiga oladi.
Ushbu kayfiyatlarning tabiati, ular ikki lahzalar paydo bo'lganda sezilarli bo'lib qolishlari bilan belgilanadi. Bir tomondan, ularning ehtiyojlari va qiziqishlari bilan bog'liq bo'lgan katta odamlarning da'volari (yoki kutishlari), boshqasi bilan - haqiqiy hayot sharoitlari. Tajribalar ko'rinishidagi reaktsiyalar turli shakllarda bo'lishi mumkin - nafratdan tortib to ko'tarilishgacha. Maxsus shakllar ham paydo bo'lishi mumkin - befarqlik va befarqlik kabi "passiv kayfiyat", odamlar da'vo va ularga erishish imkoniyatlari orasidagi tafovutni bartaraf etish imkoniyatiga ishonishmaydi, ya'ni. bir xil talablar va intilishlarning falaji, haqiqatda qo'llab-quvvatlanmaslik, o'ziga bo'lgan ishonchni yo'qotish, motivatsiya va faol harakatlarning falaji. Umuman olganda, ommaviy kayfiyat - bu ijtimoiy-siyosiy voqelikning sub'ektiv bahosi, go'yo ko'pchilik odamlar manfaati, ehtiyojlari, talablari va umidlari prizmasidan o'tayotgandek. Shuni ta'kidlash kerakki, mashhur his-tuyg'ular tez tarqaladi va o'ta yuqumli. Bundan tashqari, ongni to'g'ridan-to'g'ri boshqarish ular uchun qiyin. Ular o'xshash ijtimoiy-siyosiy mavqega ega bo'lgan, odatda odamlarga mos kelmaydigan ijtimoiy-siyosiy vaziyatga bog'liq bo'lgan ba'zi "ular" ga qarshi qaratilgan "biz" jamoatchilik tuyg'usini shakllantiradigan odamlarni osongina va tezda birlashtiradi.
Ommaviy ongning kelib chiqishi ikki omilning o'zaro ta'siri. Birinchidan, haqiqat sifatida harakat qiladigan ob'ektiv, ob'ektiv omil. Ikkinchidan, turli odamlarning voqelik haqidagi g'oyalarini, ularning manfaatlarini va ehtiyojlarini hisobga olgan holda turli baholarini o'z ichiga olgan sub'ektiv omil. Jamiyatdagi ommaviy kayfiyatning og'irligi, avvalambor, uning ijtimoiy-siyosiy tuzilishining bir xilligiga bog'liq. Muayyan ijtimoiy qatlamlarda paydo bo'lgan va juda tez tarqaladigan turli xil ommaviy manfaatlar, ular o'zlarining mavzusi sifatida massani tashkil qiladilar.
Bu, ayniqsa, siyosiy inqirozlar davrida, ijtimoiy-siyosiy tizimdagi tub o'zgarishlar paytida yaqqol namoyon bo'ladi. Tinch sharoitda, juda xilma-xil, juda aniq va shuning uchun tizimda sezilmaydigan kayfiyatlar mavjud bo'lganda, ularning mavzusi nisbatan sodiqlik bilan taqdim etiladi. "Olomon" ko'rinishidagi eng o'ziga xos iborada. Keyinchalik murakkab holatda - ommaviy ijtimoiy-siyosiy harakat shaklida. Bundan kattaroq - an'anaviy "ijtimoiy sinf ongining" ravshanligi va ommaviy his-tuyg'ularga to'la mos keladigan "o'rta qatlamlar" shaklida. Va, nihoyat, muayyan holatlarda ommaviy kayfiyat mavzusi jamiyat a'zolarining aksariyati yoki umuman jamiyat bo'lishi mumkin. Ommaviy kayfiyatning asosiy funktsiyasi - ijtimoiy-psixologik, - juda katta odamlarning ijtimoiy-siyosiy harakatlarini shakllantirish va rag'batlantirish. Ommaviy mitinglar, ular ommaviy harakatlar va ko'rinishlarda e'tirof etilib, avval ijtimoiy-siyosiy xatti-harakatlarni boshlaydi va keyin tartibga soladi, buning natijasida ijtimoiy-siyosiy jarayonlar dinamikasini ta'minlash funktsiyasi amalga oshiriladi. Demak, potentsial ijtimoiy-siyosiy harakatlarning predmetini shakllantirish vazifalari ommaviy harakatlarni tashkil etuvchi kayfiyatlarga mos keladi. Ijtimoiy-siyosiy xatti-harakatlarni boshlash va tartibga solish funktsiyalari ijtimoiy-siyosiy tizimning o'zgarishiga olib keladigan ommaviy fikrlarga mos keladi. Strategik ijtimoiy-psixologik baholashning vazifalari ijtimoiy-siyosiy voqelikka uzoq muddatli munosabatni, ularni tushunish va mos keladigan fikrlashni shakllantiradigan ommaviy kayfiyatdir.
Ommaviy kayfiyat ma'lum bir ikkilanish bilan ajralib turadi. Shunday qilib, bir tomondan, ular omma psixologiyasining aksi, real hayotning natijasidir boshqasi bilan - Voqelikka va hayotning o'zgarishiga ta'sir qiluvchi ommaviy psixologiya qonunlariga muvofiq rivojlaning. Yoki boshqa bir misol, bir tomondan ular mafkuraning tagiga tushsa, boshqa tomondan ular mafkuraviy ta'sirga juda moyil.
Amalda, eng muhim muammo - bu ommaviy kayfiyatga ta'sir qilish ehtimoli. Bunday imkoniyatlar ikkita samolyotda joylashgan. Birinchisi, tarixda ko'pchilikning talablari va umidlariga ta'sir qilish vositalari yaxshi rivojlanganligi bilan bog'liq. Ikkinchisi - haqiqatda da'vo qilish imkoniyatiga samarali ta'sir qilish imkoniyati bilan. Ommaviy kayfiyatning murakkab ijtimoiy-siyosiy ta'siri quyidagilardan iborat targ'ibot komponenti, da'volarni boshqarish orqali amalga oshiriladi, va ijtimoiy-siyosiy, real hayot darajasini boshqarish orqali amalga oshiriladigan ijtimoiy-iqtisodiy omillar. Ommaviy kayfiyatni barqarorlashtirish da'volarni va ularga erishish imkoniyatlarini muvozanatlash orqali ta'minlanadi.
Yuqorida aytilganlardan xulosa qilish mumkinki, tartibsizliklar qo'zg'atuvchisi ba'zi bir ijtimoiy da'volarning noroziligi yoki ko'pchilik odamlar kutgan natijalari natijasida to'plangan "salbiy energiya" ning chiqishi. Va shu nuqtai nazardan, tartibsizliklar o'z-o'zidan yoki qasddan joydan qo'zg'alish sifatida namoyon bo'ladi, bu jamoat tinchligi va ma'lum bir odam uchun jiddiy xavf tug'diradi. Shu sababli, "Ekstremistik faoliyatga qarshi kurashish to'g'risida" Federal qonunida "tartibsizliklar, bezorilik va vandalizm xatti-harakatlari mafkuraviy, siyosiy, irqiy, milliy yoki diniy adovat yoki adovat, shuningdek nafrat sabab bo'lganligi aniq" ta'kidlangani bejiz emas. yoki biron bir ijtimoiy guruhga dushmanlik "tushunchani anglatadi" ekstremistik faoliyat (ekstremizm)"2," Favqulodda holat to'g'risida "Federal Konstitutsiyaviy qonunida:" Favqulodda holat, fuqarolarning hayoti va xavfsizligiga yoki Rossiya Federatsiyasining konstitutsion tuzumiga bevosita tahdid soladigan va favqulodda choralarni qo'llamasdan ularni bartaraf etish mumkin bo'lmagan holatlar mavjud bo'lganda joriy etiladi. " Bunday holatlar boshqalar qatori tartibsizliklarni ham o'z ichiga oladi. Shu munosabat bilan, tartibsizliklar paytida asosiy xavf tug'diradigan va ularning kayfiyati qanday bo'lishidan qat'i nazar, olomonning xususiyatlarini bilish juda muhimdir.
Olomon hodisasini o'rganish XIX asrning ikkinchi yarmida Evropa va Amerika mamlakatlarida odamlarning bo'ronli ijtimoiy chiqishlari davrida boshlangan. Bu davrda ish keng ma'lum edi. G. Tarde, G. Lebon, V. Bextereva,Z. Freyd, F. Redl, I. Janice, J. Dollard va N. Miller, S. Muskovitlar, G. Bloommer. Asarlarda olomon hodisasining ilmiy jihatdan rivojlangan mazmuni o'rin olgan Gustave Lebon.Idealizm va siyosiy nuqtai nazardan ma'lum bir reaktsionallikka qaramay, u bugungi kunda nazariy va amaliy jihatdan qiziqish uyg'otadigan mutanosib ravishda empirik kuzatuvlar va ommaviy harakatlardagi inson xatti-harakatlarining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganadi.
G. Lebon massani olomon bilan belgilab, XX asrda "ko'pchilik davri" boshlanishini va u ma'lum darajada huquqli bo'lgan tsivilizatsiyaning pasayishini bashorat qildi.
Olomon - bu aloqador, uyushmagan uyushma, bu uning tarkibiy shaxslarining yuqori darajada konformizmi bilan ajralib turadi, hissiy va nisbatan bir ovozdan harakat qiladi. U odamlarga kuchli psixologik bosim o'tkazadi. Anonimlik sharoitida uning a'zolarining individual javobgarligi yo'qoladi.
Biroq, turli xil sharoitlarda, tengsiz jamoalar shakllanishi, olomon sifatida tavsiflanishi mumkin va ularning xatti-harakatlari turli yo'nalishlarga ega bo'lishi mumkin. Bular stadiondagi muxlislar, shou-kontsert tomoshabinlari, turli vaziyatlarda qiziquvchan odamlar va stantsiya yoki platformada gavjum bo'lgan odamlar. Xuddi shu jamoalar parklar, ko'rgazmalar, ko'ngilochar joylar, diskotekalar, dafn marosimlari, mitinglar, namoyishlar va tartibsizliklar ishtirokchilaridan tashkil topgan.
Ommaviy tartibsizliklar ko'pincha kuch ishlatish bilan namoyish sifatida tushuniladi, bu jamoat tartibidagi jiddiy buzilishlarga olib keladi va ko'pchilik ularni qabul qiladi. Natijada, qoida tariqasida, tartibsizliklar mulkka jiddiy zarar etkazadi.
"Tartibsizliklar" iborasi bu hodisani ikki tomondan tavsiflaydi va birinchidan, ular zo'ravonlik yoki boshqa jamoat tartibini buzish bilan bog'liq bo'lsa, ikkinchidan, ular ommaviydir.
Namoyishlarni tartibsizliklardan nima farq qiladi? Ularni namoyishlardan ajratib turadigan narsa shundaki, namoyish tinch yig'ilish bo'lib, unda fuqarolar huquqlariga ega va ular ijtimoiy kamchiliklarga qarshi ommaviy ravishda norozilik bildirishlari mumkin. Tartibsizliklar o'rtasidagi asosiy farq noqonuniydir, bu erda odamlar yig'ilishlari, uch kishidan ko'proq odam yig'ilishi, rollarni taqsimlash, zo'ravonlik bilan oldindan tayyorlangan harakatlar o'tkazish. Ko'pincha bu olomon derazalarni uradi, do'konlarni o'g'irlaydi, burishadi va mashinalarga o't qo'yadi, barrikadalarni o'rnatadi. Tartibsizliklardagi zo'ravonlik quyidagi alomatlarga ega:
Ortiqcha ish bilan bog'liq;
·Aqliy, jismoniy va ijtimoiy va moddiy zarar etkazish;
Tartibsizliklarning sabablarini quyidagi guruhlarga bo'lish mumkin.