Ижтимоий психологияда эр-хотин конфликтлари муаммолари

Шахс ва гуруҳ ўртасида содир бўладиган низолар одатда, бир шахс қарашлари, хатти-ҳаракатининг у мансуб бўлган ёки иши тушган гуруҳнинг нормалари, хулқ-атвор маромларига зид келиши, шахс кутишларининг гуруҳ нор- маларидан оғиши оқибатида келиб чиқади. Агар бу меҳнат жамоасида рўй берса, бу гуруҳ аъзоларининг малакасизли- ги ёки раҳбарнинг одамларни бошқаришдаги уқувсизлиги натижасида келиб чиқиши мумкин. Демак, бундай жамоада психологик, маънавий муҳит носоғлом бўлади, шахс билан бошқа шахслар ўртасида келишмовчиликка олиб келади.
Гуруҳлараро зиддият ёки низо – икки ёки ундан ортиқ гуруҳларнинг бир-бирлари билан муросага келишолмай қолган тақдирда рўй беради ва бунда уларнинг ўз мақсад- ларига эришишларига бир-бирларининг халақит беришлари асосий омиллардан ҳисобланади. Кўпинча муайян формал, расмий гуруҳ аъзолари гуруҳбозликка берилиб, ҳар бир ки- чик гуруҳ манфаатлари бир-бирига мос келмай қолганда ҳам, низо келиб чиқади. “Гуруҳбозлик” деб аталмиш бун-

дай ҳолат ҳам ижтимоий-психологик нуқтаи назаридан за- рали бўлиб, бу яхлит жамоадаги маънавий муҳитга жиддий салбий таъсир кўрсатади. Баъзан бир жамоа раҳбарияти ва расмий тизими билан гуруҳ ичидаги норасмий тузилма ўр- тасида ҳам низо келиб чиқади. Лекин бу ҳолатларни соғлом рақобатга асосланган манфаатлар келишмовчилиги, маса- лан, сиёсий партиялар ўртасидаги рақобатдан фарқлаш ло- зим.
Шахслараро низо – бир ёки бир неча конкрет шахслар- нинг ўзаро ёки гуруҳ доирасидаги зиддиятидир. Бу кенг тарқалган низолардан бири бўлиб, бундай низолар расмий жамоаларда ҳам, норасмий мулоқотлар оқибатида ҳам юзага келиши мумкин. Бундай низолар одамларнинг феъл-атвори- га ҳам, конкрет вазиятларга ҳам боғлиқ тарзда келиб чиқи- ши ва вазиятнинг характерига боғлиқ ҳолда турлича кечиши мумкин. Кенг тарқалган шахслараро низолардан бири – бу эр ва хотин, ота-она ва фарзандлар, қайнона-келин ўртаси- даги низолар ҳисобланади. Уларнинг табиати ҳам, давом этиш муддати ҳам, ҳал бўлиш йўллари ҳам турлича бўлиб, ҳар қандай кўринишда ҳам барибир бундай низо икки ва ун- дан ортиқ шахслар ўртасидаги психологик масофани тобора узоқлаштиради, самимиятнинг камайишига олиб келади.
Шахслараро низо очиқ ёки яширин тарзда намоён бўли- ши мумкин.