«Ижтимоий педагогика»

Чекинишнинг (оғишнинг) турлари.
Меъёрлардан чекинишнинг тўртта тури мавжуд. Булар:
ЖИСМОНИЙ ЧЕКИНИШ- биринчи навбатда инсоннинг соғлиги билан боғлиқ бўлиб, тиббий кўрсаткичлар билан белгиланади. Буларга инсоннинг бўйи, вазни кабилар кириши мумкин. Бундан ташқари бирон бир фаолият юритишда имкониятлари чекланган, яъни соғлиги туфайли ўз қобилиятини йўкотган, дефекти бор инсонлар ҳамда ногиронлар шулар жумласидандир. Соғлиги ва ривожланиши жиҳатидан чекинишларга дуч келган инсонлар турли классификацияларга ажратилади. Шундай имкониятлари чекланган инсонлар гурухига қуйидагилар киради:

1. 
   КАСАЛЛАР ВА БЕТОБЛАР. Булар фаолият юритишда кийинчиликларни вужудга келтирувчи анатомик элементлар, психик ёки физиологик аномалиялар ёки йўқотишларга дуч келган инсонлардир.
   
2. 
   ИМКОНИЯТЛАРИ ЧЕКЛАНГАН ИНСОНЛАР. Булар қабул килинган меъёрлардан чёкинган ёки ўз қобилиятларини йўкотган инсонлардир.
   

3. ИШГА ЛАЁҚАТСИЗ, НОГИРОН ИНСОНЛАР. Бу ёши, жинси ва турли ижтимоий факторлардан келиб чиққан ҳолда инсоннинг жамиятдаги ижтимоий ролини бажаришдаги имкониятларининг чекланишидир.
Бунда «камчилик» тушунчаси қўлланилади. Инсонларда жисмоний, психик, мураккаб ҳамда оғир камчиликлар бўлиши мумкин.
Жисмоний камчиликка инсоннинг ривожланишидаги бир умрлик ёки даврий камчиликлар киради. Яъни хронологик, соматик ёки даврий камчиликлар шулар жумласидандир.
Психик касаллик инсоннинг психик ривожланишидаги бир умрлик ёки даврий камчиликлар бўлиб, у таълим олишда маълум қийинчиликларни вужудга келтириши мумкин. Унга нутқнинг бузилиши, миянинг зарарланиши кабилар киради.
Мураккаб камчилик ҳам жисмоний ва психик камчиликларни ўз ичига олади.
1. ОҒИР КАМЧИЛИК – бу Давлат Таълим Стандартлари асосида таълим олишга лаёқатсиз жисмоний ва психик камчиликларнинг юқори даражасидир.
2. ПСИХИК ЧЕКИНИШ 1-чи навбатда боланинг ақлий ривожланганлик даражаси ҳамда уларнинг психик камчиликлари билан боғлиқ. Бу гурух инсонларга: а). психик ривожланишда турли хил тўсиқлар мавжуд инсонлар. б). Ақли заифлар. в). Олигофрениклар киради.