Ижтимоий-иқтисодий тарақҚиёт назариялари

Асосий таянч тушунчалар


Рента тўлoвлapи - хўжаликларнинг (юридик ва жисмоний) шахс-ларнинг ердан фойдаланганлиги учун ер эгаларига тўланадиган тўлов бўлиб у ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг харажатларига қўшилади.


Фoиз – ссуда кaпитaли эгaлapигa тўланадиган дapoмaд ёки қарзга олинган капиталнинг фоизда ифодаланган нархи


Макроиқтисодиёт – моддий ва номоддий ишлаб чиқариш соҳаларини яхлит бир бутун қилиб бирлаштирган миллий иқтисодиёт даражасидаги иқтисодиётдир.


Миллий ҳисоблар тизими – ЯММ (ИММ) ва миллий даромадни ишлаб чиқариш, тақсимлаш ҳамда улардан фойдаланишни характер-лайдиган ҳамда ўзаро боғлиқлигини кўрсатадиган ҳисоблар мажмуаси.


Ялпи миллий маҳсулот (ЯММ) – миллий иқтисодиётда бир йил давомида вужудга келтирилган ва бевосита истеъмолчиларга бориб тушадиган пировард маҳсулот ва хизматларнинг бозор нархларидаги суммаси.


Қўшилган қиймат – ишлаб чиқарилган маҳсулот қийматидан со-тиб олинган ва унумли истеъмол қилинган хом ашё ва материаллар қий-мати чиқариб ташлангандан кейин қолган қисмининг бозор қиймати.


Ички миллий маҳсулот (ИММ) – йил давомида мамлакат ҳудудида ишлаб чиқарилган пировард маҳсулот ва хизматларнинг бозор нархлардаги қиймати.


Соф миллий маҳсулот (СММ) – Ялпи ички миллий маҳсулотдан уни ишлаб чиқариш учун сарфланган моддий харажатларни чиқаргандан кейин қолган маҳсулот.


Миллий даромад – янгидан вужудга келтирилган қиймат бўлиб, СММдан эгри солиқларни чиқариб ташлаш йўли билан аниқланади.


Шахсий даромад – миллий даромаддан ижтимоий суғурта ажратмалари, корхона фойдасидан олинадиган солиқлар ва корхонанинг тақсимланмай қолган фойдасини чиқариб ташлаш ҳамда аҳоли қўлига келиб тушадиган ижтимоий (давлатнинг трансферт тўловлари) тўловлар суммасини қўшиш йўли билан аниқланади.
Номинал ЯММ – жорий нархларда ҳисобланган ЯММ.