Iii. T. Otaeoeb, m y m m h o b


П. Шицкова, Ю. В. Новиков



Download 10,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet101/219
Sana22.02.2022
Hajmi10,39 Mb.
#83899
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   219
Bog'liq
43valeologiyaasoslaripdf

П. Шицкова, Ю. В. Новиков. 
Книга Гармония или траге­
дия? М. «Наука». 1989 г. стр. 248-249. 
*•


*ам мумкин. Аммо усимлик дунёси, ф м о н л а р зарарли ат­
мосфера \авосини улардан тозалабгина колмасдан, \авога ен- 
гил манфий зарядланган аэроионларни купайтириб беради.
У сим ликлар, урм онлар зонасидаги \а в о д а чанглар мид- 
дори 2,5 баробар камдир. М асалан, 1 м2 ё н го к барги 10 грамм 
чангни ушлаб крлади. И ф лосланм аган, т и н и к \ав о д а енгил 
ионлар мицдори 
o f h p
ионларга Караганда ан чаги н а купдир. 
Ж ум ладан, 1 см 3 тоза \ав о д а тахм инан 800 та м анф ий зар- 
ядпанган аэроионлар мавжуд ва 700 та мусбат зарядга эга 
болтан o fh p и он л ар *ам м авж уд. И ф л о с л а н га н к а в о н и н г 
1 с м 3 енгил а э р о и о н л ар м икдори 150—200 тагача туш иб 
колади, o fh p ионлар микдори 1000 гача о ш и б кетади.
М анф ий зарядланган енгил аэрои он лар инсон организ- 
м ига ш ифобахш таъсирини курсатади, ай н и д са бундай колат 
о рганизм ни чинидтириш учун, бадувват булиш и ва куч йи- 
f h l u h
учун м аш к дилувчиларга, 
с о р л и г и н и
ти клам окчи ёки 
с о р л и г и н и
сакдам одчи булган киш иларга ута ижобий кай- 
ф и я т бахш этади. И н со н н и н г бундай тоза каводан ф ойдала- 
на олиш и орган и зм н и н г камма ф у н кц и ял ар и н и яхш илай- 
ди. А йникса уйду ва умумий колат, п ериф ерия нерв тизим 
ф ункциялари яхш иланади, бош 
o f p h f h
босилади.
Бундай аж ойиб кудудларга П очча ота — Н ам анган ви- 
л ояти ; Ш о^имардон — Ф аргона вилояти; Зом и н — Ж иззах 
вилояти ва бош калар киради. Бу кудудларда м ан ф и й заряд­
ланган енгил аэрои он лар сони анчагина купдир.
А. Ч. Ч ернявский далилларига Караганда, И с с и к о т а д а м
олиш ^удудида — К,ирризистон, ай н и кса дарё киргокдари- 
да, 
t o f
ёнбагирларида каво н и н г енгил м ан ф и й зар яд лан ­
ган аэроионлари жуда куп экан , 1 см 3 \ав о д а 30000—40000 
гача аникданади. Бундай ж ойларда ор ган и зм н и ч и н и кти - 
риш жуда тез натижа берар экан , яън и тети кл и к, каракат 
активлиги, и ш та\ан и яхш и лан и ш и , м аш к ки ли ш даврида 
енгил нафас олиш \олатлари жуда яхш и сезилади.
А тмосф ера \ав о еи д а куп м икдорда енгил аэрои он лар- 
н и н г пайдо булиш ида куйидаги дарахтларнинг турлари катта 
роль уйнайди. Ж умладан, Корея о к кай и н и , дуб, мажнун
192


гол, Я п он и я ок; кдйини, кизи л эм ан , заранг дарахти, кизил 
заранг, игна баргли С и б и р ь дарахти, р я б и н а, сосн а, с и ­
рень ва бош калар.
Э нг ачинарлиси ш ундаки, атм осф ера х,авосининг ин- 
сон н и н г антропоген ф аолияти окибатида н и \оятд а шиддатли 
и ф лосланиш идан спорт м аш кдарини берк хоналарда, катта 
залларда олиб бориш га тугри келяпти. У зингиз бир уйлаб 
куринг, тоза каволи д арахгларн и н г ёнбакрида м аш кдарни 
олиб бориш яхш им и, том онлари берк, С О , гази билан тез 
иф лосланадиган хоналарда оли б борган тузукм и, албатта 
биринчиси аф залрокаир. Ш а\арларда ж ойлаш ган кичик бог- 
л а р н и н г ёнбакри, ф ав во р ал ар н и н г атр оф л ари , ж ум ладан, 
Н авоий сайилгох,и, Бобур номидаги бог, Олой бозоридан 
Гангагача чузилган бскагда ж ойлаш ган хиёбонлардан ф а- 
катгина уша м авзеларнинг кудудида ж ойлаш ган биноларда 
истиком ат килувчилар эрта билан вактли рок туриб, турли 
ж и с м о н и й м аш к д ар учун ф о й д а л а н и ш и м у м к и н , б ош ка 
а \о л и га у ж ойлар узокяик килади.
Т у р л и ’сп о рт м аш гулотлари ва одам тан аси н и ч и н и к- 
гириш м аксадида кили н ад и ган машгушрни окар сувларни 
киргогига ж ойлаш ган сайилгокларда, дарахтзорлар ораси- 
да, у л арн и н г ёнбакрида оли б бориш га сабаб, у ердаги ат­
м осф ера кавосини тозалиги, унинг гаркибида м анф ий за- 
рядланган аэро и о н лар м икдори н и 1 с м 3\а в о д а кш ф о кл и - 
гидир. Ч унки, ундай \а в о ор ган и зм га ш иф обахш таъсир 
курсатади, согликн и м устаккам лайди. Булардан таш кари , 
дарахтларнинг куп ч илиги \ав о д аги касал чакирувчи м и к- 
роорганизм ларни ки ри б таш лай ди ган ф и тон ц и д моддала- 
рини иш лаб чикади, улар кавони м икроблардан тозалаб, 
организм с о т и гига иж обий таъсир курсатади. Ш ун и н г учун 
\а м дарахтзорларда, уларни н г сн багриларида наф ас олиш
енгил ва ским лидир.
Ф итон ц идяар кимёвий модда булиб бир томондан усим ­
л и к дунёсини \аш оратлардан , зарарли м икроблардан \и м о я
килса, и к к и н ч и том о
1шан, одамлар нафас оладиган каво­
ни тозалаб беради.
13 — Саломатлик асослари 
193


Ф итон ц и дл ар н и н г турли ф ракциялари булиб, улар усим- 
ли кл ар н и н г ер юзасидаги цисмидан ажралиб чикадиганлари 
атм осф ера кавосига куш илади, усим ликнинг ер остидаги к,ис- 
ми эса ф и тоиц идларни ер каърига ажратади, улар тупрокка 
куш илиб, улардаги касал таркдтувчи м икробларга уз таъси- 
рини курсатади. Сувда усадиган усимликлардан ажраладиган 
ф итонцидлар сув таркибига ажраб чикади. Кейинги вактдаги 
далилларга Караганда, микробга кдрши ажраладиган ф и тон ­
цид ларнинг \а т т о куйи турларига мансуб, кичик оддий усим- 
ликлар, могорлар замбурурлар, актином ицетлар, пиво, вино 
ачиткилари кам узларидан ф итонцидлар ажратар эканлар.
Ф итон ц и дл ар н и н г активлиги усимлик дунёси каёти, ри- 
вож ланиш ига, йил ф асл л ар и н и н г турли даврларига, икди- 
мий ш ароитларига куп ж и \атдан боглик,. М асалан, п робир­
ка ш ароитида ф тонцидлар куйидаги патоген микроблар: аэ- 
робли ва анаэробли бактериялар — вабо касали ви брионини, 
Корин ти ф и , паратиф , газли ган ф ен а ва ичбуруг касали кузга- 
тувчиларини бир неча дакикаларда кириб таш лайди.
Э вкалипт усимликларидан ажраладиган ф итонцидлар сил 
касали кузгатувчисини, черёмуха ва атиргуллилар оиласига 
кирувчи усимликлар барги чикдрадиган ф итонцидлар, чивин, 
паш ш а ва каналарни 10— 12 сонияда кириб ташлайди.
Оддий орган и зм л ар, пиёз, сари м сок, хвой усим ликла- 
ри о к к а й и н , см о р о д и н а ва л и м о н , м андарин аж ратадиган 
ф и тонцид ларга ута сезгир.
Бир гектар хвойли урм онлар атм осф ера \ав о с и га 4 кг, 
баргли урм онлар 2 кг учувчи моддаларни ажратади. Ш унинг 
учун \а м урмон хдвосидаги бактериялар ш а \а р \ав о си га кара- 
ганда 1 м3 \ав о д а 200 марогаба кам.
Ш у н д ан м аъ лум б у л а д и к и , со гл ом турм уш т а р зи н и
ш акл л ан ти р и ш м ак сад и д а, и н со н л ар н и н г х о \ б и р гуруки 
б у л си н , хох, ай р и м ш ахе булсин, тан а с о м и г и н и м у ста\- 
кам лаш борасида оли б бориладиган м аш кдар учун тоза .\аво- 
ли ж ойлар такл и ф килинади.
Х озирги вактда и н с о н и я т учун маълум булган у с и м ­
л и к л а р тури 500 м ингга яки н д и р . У ларн и н г м ингдан ор-

Download 10,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish