Iii-bob uglevodorodlarning galogenli hosilalari

IV-bob. BIR VA KO’P ATOMLI SPIRTLAR

Spirtlarning uglelevodorodlardagi vodorod atomlarini gidroksil gurihiga almashinishidan hosil bo’lgan birikmalar deb qarash mumkin. Spirtlar to’yingan va to’yinmagan bo’lishlari mumkin. Gidroksil guruhining soniga qarab ular bir va ko’p atomli spirtlarga bo’linadilar.

4.1. To’yingan bir atomli spirtlar
Ma’ruza rejasi:

1. 
   Bir atomli to’yingan spirtlar
   
2. 
   Ayrim vakillari va ahamiyati
   
3. 
   To’yinmagan spirtlar
   
4. 
   Ikki atomli spirtlar (glikollar)
   
5. 
   Uch atomli spirtlar
   

To’yingan bir atomli spirtlarning umumiy formulasini C_nH_2n+1OH yoki R–OH bilan ifodalash mumkin. Gidroksil guruhining qanday uglevodorod atomi bilan bog’langanligiga qarab ular birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlarga bo’linadilar.

Spirtlarning izomeriyasi va nomlanishi. Spirtlarning izomeriyasi uglevodorod zanjirining tuzilishiga va gidroksil guruhinig zanjirdagi joylashuv holatiga bog’liq bo’ladi.

Emperik nomenklaturaga asosan, spirtlarning nomi gidroksil guruh bilan bog’langan uglevodorod radikalining oxiriga spirt so’zi qo’shib hosil qilinadi.

Ratsional nomenklatura bo’yicha esa metil spirti karbinol deb ataladi, qolgan radikallar uning hosilasi deb qaraladi.

Sistematik nomenklatura bo’yicha spirtlarni nomlashda ularning nomi tegishli to’yingan uglevodorod nomi oxiriga –ol qo’shimchasi qo’shib hosil qilinadi. Gidroksil guruhi va radikallarning holati raqamlar bilan ko’rsatiladi.