Ii. Zmonaviy tizimli platalar 6 III. Tizimli platalarning formfaktorlati 9

Hub-arxitektura

Mikrosxemalarning yangi 800 chi seriyasida hub-arxitektura qo`llanib, unda North Bridge komponent Memory Controller Hub (MCH), South Bridge esa I O Controller Hub (ICH) deb ataladi. Bu komponentlar 4×66 MGts sxema bo`yicha ishlaydigan yangi interfeys yordamida ulanadi, bu PCI shinaning o`tkazish sohasidan deyarli ikki marta ortiqdir. Eng muhimi bunda PCI shina o`tayuklanmaydi, binobarin unga ulangan qurilmalar tezroq ishlaydi. Bunday arxitekturada mikrosxemalar to`plami komponentlari orasida ma’lumot uzatish tezligi 266 Mbayt/s ga yetadi. 820 seriyali mikrosxema to`plamidagi MCH komponent 82820 mikrosxemaning bir qismi, ICH komponent esa 80801 AA ning bir qismidir. PCI ni bo`shatish ATA-66, ATA-100 va USB 2.0 talablariga javob beruvchi, tezkor qurilmalarni I O Controller Hub komponentiga bevosita ulash imkonini berdi. Hub arxitektura shuningdek interfeys kontaktlarini 8 bitgacha kamaytirsh imkonini berdi. Bir qarashda aql bovar qilmaydigandek (PCI shinalar interfeysi 32 xonali), biroq shu tariqa tizim platasining tarqatilishi (razvodka) soddalashadi, xalaqit beruvchi signallar kamayadi, bundan tashqari mikrosxemalar chiqarmalarining (chiqarish) soniga ega bo`ladi. Interfeys xonalarining kamyishi samaradorlikning kamayishiga olib kelmadi, aksincha ma’lumotlarni uzatish tezligi (66 Mm ts chastotada) 266 Mbayt s gacha ortdi. Bu bir tsikl davomida ma’lumotlar to`rt marta uzatlishi bilan tushuntiriladi (solishtirib ko`ring: 33 M ts chastotada ishlaydigan 32 xonali PCI shinalarda ma’lumotlarni uzatish tezligi 133 Mbayt s gacha yetadi). MCH komponent protsessor (100 133 M ts) va AGP (66 MGts) shina orasida, ICH komponent esa IDE ATA-66 porti va PCI (33 M ts) shina orasida ma’lumotlarni uzatishni ta’minlaydi. PAC (PCI/AGP Controller) deb atashadi. North Bridge mohiyati jihatidan tizim platasining bosh komponenti bu tizim platasining to`liq taktli chastotasida (protsessor shinasining chastotasida) ishlaydigan yagona sxema (protsessordan tashqari). Eng zamonaviy tizimli mantiq mikrosxemalar to`plamlarda North Bridge sxema bitta kristallda bajarilgan ilgari North Bridge sxemasini yasash uchun uchtagacha mikrosxema talab etilardi. South Bridge tizimli mantiq mikrosxemalar to`plamida tezligi kichikroq bo`lgan komponentdir; u doim alohida mikrosxemada joylashtirilgan. South Bridge ning bitta mikrosxemasining o`zi turli tizimli mantiq mikrosxemalar to`plamida ishlatilishi mumkin. (North Bridgening turli sxemalari odatda, South Bridgening bitta komponentining o`zi qo`llanilishi mumkin bo`lishini inobatga olgan holda ishlab chiqiladi). Tizimli mantiq mikrosxemalar, to`plamining modulli konstruksiyasi tufayli narhni pasaytirish va tizim platalarini ishlab chiqaruvchilar uchun faoliyat maydonini kengaytirish imkoni tug`ildi. South Bridge PCI (33 MGts) shinaga ulanadi va ISA (8 MGts) shina interfeysidan iborat. Bundan tashqari odatda u, IDE qattiq disk nazoratchisi interfeysini va USB (Universal Serial Bus ketma-ket universal shina) interfeysni amalga oshiruvchi ikkita sxemadan, shuningdek CMOS xotira va soat funktsiyalarini bajaruvchi sxemalardan iborat bo`ladi. South Bridge shuningdek ISA shinasi uchun, xotiraga bevosita kirish nazoratchisi va uzish nazoratchisi uchun ham, zarur bo`lgan barcha komponentlarni o`z ichiga oladi.
V. Хулоса

Асримизни глобаллаштириш ва ахборотлаштириш асри деб юритилмо=да. Дарха=и=ат, хар томонлама ривожланаётган жамият тараккиётини ахборот техналогияларисиз, айникса, компютерларсиз тасаввур этиш мушкул.

Таълим сохасига «электрон дарслик», «масофавий ыкитиш курси», «виртуал тажриба стенди», «виртуал устахона», «видеоконференция», «электрон форум», «виртуал синф» каби янги атамалар кириб келди.
Мен ыз диплом ишимни шу сохани ривожлантириш ма=садида «Zamonaviy tizimli platalar» electron o`quv дарслигини яратдим. Бу дарслик ёрдамида ы=увчи zamonaviy tizimliplatalar haqida to`liqroq ma`lumot oladi deb umid qilaman. Кейинчалик бу дарслигимга бош=а =ышимча маълумотлар =ышиш ниятларим йыq эмас. Bu erda olgan bilimlarimni respublikamizda kompyuter texnologiyasini rivojlanishi yo`lida sarf qilmoqchiman. Bunday imkoniyatlarni yaratib bergan kollej rahbariyati va ustozlarimdan minnatdorman.
VI. TEXNIKA XAFSIZLIGI QOIDALARI
1) Комpyuterni ishlatish va elector xafsizligi qoidalari elector yo’rig’noma olgan shaxslargagina kompyuterda ishlashga ruxsat beriladi.
2) Еrga ulanish ximoya tizimiga ega bo’lmagan kampyuterlada ishlash qatiyan man qilinadi.
3) Комpyuterda ishlashni boshlashda оldin kомpyuter tashqari qobig’ining er bilan ulanish ximoya tizimining soz xolatda ekanligini tekshirish lozim.
4) Комpyuterni umumiy elektr taminoti tarmog’ga ulanishi ximoyali elector taminoti uzaytirgich (PNP) оrqali amalgam oshirish lozim.
5) Ishni boshlashdan avval:
Kомpyuterlarda va ish joyida elektr simlarining ochilib qolgan yo’qligini tekshirib qo’yish. Stulning balandligi unda o’tirib ishlaydigan kishining bo’yiga shunday moslashtirilishi kerraki, u manitor ekrani markaziga to’g’ri qarasin. Ushbu masofa belgilangandan kam bo’lsa ishchining ko’zi tez charchaydi. Xar 1,5-2 sоат islagandan keyin 10-15 dаqiqа dam olish kerak, Bunda manitor qarshisida o’tirmaslik tafsiya etiladi. kompyuterda ishlayotgan vaqtda kомpyuterda оdatdagidan tashqari ovoz chiqsa, kuygan xid chiqsa yoki o’z o’zidan o’chib qolsa, elektr tarmog’dan uzib, (техnik xizmat ko’satish) muttaxasislarga zudlik bilan xabar qilish lozim. kоmpyuterda ishlayotgan vaqtda bukchaymasdan oldinga salgina engashgan xolda to’g’ri o’tirib ishlashi kerak, klaviatura malumotlar kiritilayotganda klavishlar yumshoq bo’lishi ularga qattiq urmaslik kerak.
Kompyuterni yoqish ishga tusirish tаrtibi:
1 PROTSSESOR
2 МONITOR
3 PRITER
Kompyuterni yoqish tartibi:
1 МONITOR
2 PROTSSESOR
3 PRITER
Kompyuterlarni noto’g’ri ulash elektr to’ki bilanog’ir jaroxatlanishga olib kelishi, apparatlarning kuyishiga sabab bo’llishi mumkin Maktab bo’lainmalarida qimmat turadigan va extiyotkorlik bilan ishlashnitalab qiladigan kompyuterlar, printerlar va boshqa texnik vositalar o’rnatilgan bo’lib, ulardan nixoyatda extiyotkorlik bilan fodalanish lozim. O’zbekiston Respublikasining Mexnat qonunigabinoan kompyuter texnikasining buzulishiga ayibdor bo’lgan o’quvchilarint ijtimiy va moddiy javobgarlikka tortilladilar.
Quyidagilar qatiyan man etiladi:
Kompyuter yo’rig’nomasi bilan tanishmay unda ishlash tayyorgarlik ko’rmasdan kampyuterlarni yoqish, ishga tushoirsh o’chirish shuningdek unda ishlash apparatlarni yoqayotganda biriktiruvshi kabellar rzomiga tegish ekranga va klaviaturaning ichkari tomoniga tegish monitor, klaviatura va possessor ustiga disklar, kitoblar va boshqa narsalar qoyish nam kiyim va xo’l qo’l bilan ishlash possessorni o’chirgandan keyin darxol uni yoqish kampyuter yoqilmagan bo’lsa, klaviaturadan foydalanish mumkin emaskampyuter texnikasi joylashgan xonalarda ovqatlanish qatiyan man qilinadi Eodingizda tuting. uygan xid ciqishi bilan darxol ishni to’xtating, apparatni o’chirng, bu xaqida kampyuterlarni tamirlash bo’limiga telefon orqali xabar bering zarur xollarda o’chiqishchoralarini ko’ring, xar bir kishi o’t o’chirish vositalaridan foydalanishni bilishi lozim. Xar bir kampyuter xonasi yong’in chiqqan xolda ovoz signali va o’t o’chirish vositasi ОU-5 bilan bo’lishi shart.

Foydalangan adabiyotlar

1. М. Аripo’v, А. Xaydaro’v

2. «INFARMATIKA АSOSLARI».

3. «OFIS ТЕХNIKASI»

4. А.Ахмеdоv, Таyloqо’v «INFARMATIKA».

5. «Kampyuterni tatamirlash va modernizasiyalash»

1. WWW.mainbo’ard.com.

2. WWW.google.ru

3. WWW.motherboard.com